nUfc Unci
Pcuic.r,
Dwangarbeiders uit Manado bouwden voor de Japan
ners grote grottencomplexen in de buurt van Tomo-
hon. De Japanners konden zich bij bombardementen
van de geallieerden zich hier schuilhouden.
Mieke Wenas was negen jaar toen de
Japanners Manado veroverden: 'Ik heb
verschrikkelijke dingen meegemaakt. Je had
goede Japanners, maar ook hele slechte.'
Van september 1944 tot januari 1945 werd
Menado regelmatig gebombardeerd door de
Amerikanen. Het wordt het bloedige einde
van de angstige oorlogstijd voor het Wenas-
gezin. 'Het begon vroeg bij het daglicht',
vertelt Mieke opgewonden. 'We doken onze
schuilkelder in, sommige gezinnen stierven
daar. Een bom is hier in Tomohon achter het
huis gevallen. We woonden in Menado, maar
we vluchtten naar een hoger gelegen plaats.
Tijdens de tocht stapten we over mensen
hoofden en kapotte lichamen. Eén gezin was
helemaal dood, alleen de baby leefde nog.
Gelukkig was mijn broertje Jesse nog jong.
Mijn moeder werd nog gekker. Nadat het
bombardement was afgelopen, bleef mijn
moeder erin hangen. Ze heeft het nooit meer
kunnen vergeten.'
Maar het bombardement bleek niet de al
lerlaatste oorlogsverschrikking. Vlak voor de
bevrijding stortte een Amerikaans vliegtuig
neer, dichtbij Tomohon. De atoombom was al
op Hiroshima gevallen. De twee Amerikaanse
piloten werden door de Japanners gevangen
genomen. 'Ze werden midden in Tomohon
vastgebonden. Wij moesten van de Japan
ners allemaal komen kijken. We moesten
van hen grote, bijtende rode mieren op de
Amerikanen gooien. Daarna werden de twee
piloten levend begraven.'
De Japanners trokken met de naderende ne
derlaag uiteindelijk weg. 'Toen kwam het Knil
hier, veel Nederlanders. We hadden weer eten.'
Het Wenas-gezin overleefde de oorlog.
Jesse Wenas werd jaren later een bekende
Indonesische tekstschrijver met vele hits op
zijn naam. De meeste Indonesiërs kunnen
zijn liedjes nog neuriën. De laatste jaren is hij
echter met een zoektocht naar de oorlogsge
schiedenis van Menado begonnen. Onlangs
schreef hij een boek over de Minahasa-
cultuur. Voor zijn tweede project wil hij zich
meer op de oorlog richten. 'Er is nog zoveel
onbekend. Je kunt nog Nederlandse bunkers
en loopgraven vinden op de weg van Manado
naar Tanawangko. Ook is de landingsbaan er
nog. En er zijn Japanse grotten.'
Mieke kijkt met gemengde gevoelens terug
naar de Japanse bezetting. 'Een Japanse
soldaat in Tomohon was altijd erg aardig
voor me. Hij pakte me op en ik kon als klein
meisje altijd paardjerijden op zijn knie. Maar
andere Japanse soldaten waren zo slecht. We
waren doodsbang voor ze. Het Japans ben
ik vergeten. Maar sommige woorden heb ik
nog onthouden. Later heb ik veel gereisd, ook
naar Japan. Op een vliegveld in Fukumoto
zei een immigratie-beambte "bakka" toen
hij mijn paspoort zag. Ik wist dat het iets
negatiefs in het Japans betekende. Toen ben
ik heel erg boos geworden. Ik heb tegen hem
geschreeuwd: "Wat jullie allemaal gedaan
hebben in Indonesië!" Toen heb ik de leiding
erbij geroepen. Ze hebben me maar snel
doorgelaten.'
In Tong Tong van 28 februari 1962
beschrijft meneer Van der Veen de
vooroorlogse Minahasa in het artikel
'Minahasa; een andere negorij'. Lees het
na in onze gedigitaliseerde jaargangen
op www.moesson.com
De Bezetting
Mieke's broer Jesse Wenas was nog maar drie
toen de Japanners Manado binnenvielen. De
afgelopen jaren heeft hij veel onderzocht over
de verdere Japanse bezetting van Menado.
'De Japanse officieren namen de Menadonese
vrouwen in huis. Het voordeel hiervan was
dat de Menadonese vrouwen bij die officieren
konden lobbyen om bepaalde mensen vrij te
laten: "Doe het niet. Het is familie van me."
Maar sommige vrouwen hadden minder
geluk. Ze werden in de stad Menado gedwon
gen om in een bordeel te werken.'
Mieke was als oudste kind verantwoorde
lijk voor de opvoeding van haar jongere
broers. 'Vaak moest ik voor het eten zorgen.
Dan moest ik rijst halen bij mijn oma. Mijn
moeder bleef doodsbang thuis, uit vrees dat
ze door Japanners gegrepen zou worden.
We konden alleen twee soorten vis eten:
suntung en cakalang. Ik heb na de oorlog
nooit meer suntung gegeten. Teveel nare
herinneringen.'
Moesson #2 Aug 2009.indd 29
augustus 2009 29
29-07-09 10:52
