gen. Dat heeft haar later ook geholpen.'
'Tijdens de oorlog, toen Anda al deel uit
maakte van de geweldloze verzetsgroep
De Groot, is ze verhuisd, want ze was nogal
slordig. Ze liet bonboekjes slingeren en
andere vervalste papieren en dat was niet
verstandig, omdat de fietsenmaker een NSB-
er was. Ze vond toen onderdak bij de familie
Hendriks in de Granietstraat. 'De Groot' was
de verzetsnaam van Gerrit Boekhoven. Zijn
assistente en geliefde Dinie Aikema werd
mevrouw De Groot genoemd. Boekhoven
had een drukkerij, dus dat was makkelijk als
je bonnen en persoonsbewijzen wilde verval
sen. Anda distribueerde die bonnen; ze typte
ook illegale vlugschriften uit. De bonnen
waren bestemd voor mensen die het slecht
hadden, die onderduikers verborgen. Er
wordt gezegd dat Anda op de dag van haar
arrestatie net een vierjarig joods meisje naar
een onderduikadres had gebracht, maar noch
de naam van het meisje, noch het onderduik
adres zijn bekend.'
Ziet U haar daar lopen in haar schamele
kleding en op haar afgetrapte schoenen,
haar eeuwige tas om de nek, een glimlach op
haar gezicht? Ze moet zeker aan wat prettigs
denken, ze kan nog een mens helpen. Ze lacht
niet om de kleinzielige wereld om haar heen;
anderen lachen wel om haar uiterlijk, niet we
tende, dat daar een van de grootste mensen
loopt; want vrienden, helpen om te helpen,
zonder eigenbaat, zonder op eerbetoon te
rekenen, is zeldzaam.
Om een eenvoudig voorbeeld te noemen.
Wanneer zij nu nog leefde, zou zij een NSB-er,
die in nood verkeerde, zeker helpen; ik geloof
zelfs, dat zij de menschen die haar gemarteld
hebben, nog zou helpen, wanneer ze haar dat
zouden vragen. Haar vertrouwen in het goede
van de mens was geweldig groot en haar ge
voel voor vrijheid en onafhankelijkheid, voor
waarheid en rechtvaardigheid was zo sterk
ontwikkeld, dat zij zelden begrepen werd.
(Huisgenoot Karel Hendriks over Anda in de
oorlogsjaren)
Vincent: 'Anda is verraden door een Nederlan
der, Karel Mans, nota bene geboren in Indië.
Hij heeft zich voorgedaan als parachutist die
uit Engeland kwam om te spioneren. Met dat
verhaal en de Indische connectie wellicht,
heeft hij Anda zo ingepalmd dat ze hem mis
schien haar huis heeft laten zien en dingen
heeft verteld. Ik heb e-mailcontact gehad
met de zoon van Mans, die beweert dat zijn
vader na de oorlog is gerehabiliteerd en zelfs
een onderscheiding heeft ontvangen, maar
daar heb ik nog geen bewijzen van gezien.
Karel Hendriks, de vader in het gezin waar
Anda verbleef, heeft op papier vastgelegd
dat op 27 december 1944 een ploeg van
vier mannen het huis binnenviel en belas
tende papieren aantrof. Ze hebben op Anda
gewacht, die nog een papiertje in haar mond
heeft gestopt en doorgeslikt. In de houd
greep is ze toen weggevoerd.
Zij heeft bewust gedaan alsof zij heel
belangrijk was, alsof de hele organisatie om
haar draaide. Daardoor heeft het vrij lang
geduurd, ongeveer een maand, voordat Ger
rit Boekhoven en Dinie Aikema zijn opgepakt.
De laatste is doorgeslagen en heeft iedereen
verraden. Anda heeft niets gezegd, ondanks
dat zij vreselijk is gemarteld. Er is een web
site waarop het Scholtenhuis - waar Anda en
anderen zijn verhoord en gemarteld - virtu
eel is nagebouwd: www.scholtenhuis.nl Te
zien is dat de mishandelde Anda soms in een
kast in de verhoorkamer werd opgesloten.'
Men bewerkte haar met gummistokken, keer
op keer, totdat de huid van haar rug zwart
zag van de onderhuidse bloedingen; als ze in
zwijm viel, stuurde men de daartoe opgehitste
honden op haar af, en als ze dan weer was
bijgekomen, viel de gummistok opnieuw. Men
stopte Anda afwisselend in hete en koude
baden; en op al deze folteringen volgde dan
een verblijf in de donkere strafcel, dagenlang
zonder eten of drinken.
(Ooggetuigeverslag in Het Parool, 21 juli 1945)
Vincent Kerkhoven vertelt: 'Eén van de beu
len in het Scholtenhuis heette Sleijfer, een
Nederlander met een alcoholprobleem. Vlak
voordat de Canadezen binnenvielen, werd
hij bang voor mogelijke represailles als Anda
tegen hem zou getuigen. Hij heeft de Duitser
Anda tijdens haar studententijd
in Groningen.
Moesson #2 Aug 2009.indd 57
29-07-09 10:55
