f
Kunstenaar Tiong Ang
over het spanningsveld tussen
individu en gemeenschap
lifestyle O
gaat
niet
om
DOOR ANDRÉ KRUYSEN
kijk naar een videofilm
pje gemaakt vanaf een
I rijdende bromfiets. Aan
de voorbijglijdende ge
bouwen en de mensen
op straat, maak ik op
dat ik door een stad in Azië word gevoerd.
Voor de rest kan ik weinig zien, want de
cameraman heeft met een ijzerdraadje een
badmintonshuttle voor de lens gemonteerd
die het midden van het beeld beslaat. Nadat
de brommer klaarblijkelijk de plaats van
bestemming heeft bereikt bij een huisje
aan de rand van de stad, en de shuttle geen
seconde van z'n plek is geweest, bekruipt me
de vraag: Wat bezielt iemand om zo'n film te
maken? Moesson vroeg het de maker, Tiong
Ang (Surabaya, 1961).
'Ik kwam naar Nederland met mijn fami
lie toen ik een jaar of vier was. Voor ons
Indonesiërs van Chinese afkomst was het
een hachelijke tijd. Mijn vader was ingeni
eur en directeur van een machinefabriek. Hij
protesteerde tegen de toenemende mate
van staatsbemoeienis in het bedrijf. Met
harde hand werd hem duidelijk gemaakt
dat hij dit beter niet kon doen. Om je als
peranakan-Chinees volledig te schikken naar
het bewind, betekende destijds van naam en
Tiong Ang, Models for (the) People (2008),
project voor 7de Shanghai Biennale,
productiestill, courtesy de kunstenaar en
Lumen Travo, Amsterdam
mijzelf
geloof veranderen en je verregaande discri
minatie laten welgevallen. Een uittocht bleek
onvermijdelijk. Omdat mijn ouders in Ne
derland hadden gestudeerd en hier familie
woonde, lag het in de nijpende situatie voor
de hand om naar Nederland te verhuizen. Al
in het vliegtuig mochten we (van mijn vader)
alleen nog maar Nederlands praten, wat voor
mij een zo goed als vreemde taal was. Mijn
ouders waren hoog opgeleid, maar moesten
onder aan de ladder beginnen. Ik groeide ver
der op in Middelburg. Over Indonesië werd
nooit meer gesproken.
Met mijn etnische identiteit heb ik me aan
vankelijk nooit zo bewust willen en hoeven
bezighouden. Pas jaren later ben ik er in
mijn kunstenaarsschap op teruggekomen.
Er zijn een aantal momenten in mijn leven
geweest die wat dat betreft een keerpunt
zijn gebleken. Wat mij als kind verbaasde,
was het belang van het individu dat hier in
Nederland zo hoog in het vaandel staat. Ik
kende dat helemaal niet vanuit mijn ach
tergrond en de verwondering hierover heeft
mijn kunstenaarsschap tot op de dag van
vandaag beïnvloed. Het gaat niet om mijzelf.
Ik probeer mijn persoonlijke ervaringen te
plaatsen in een collectief bewustzijn; iets
wat ons allen bindt.
Aanvankelijk ging ik tijdens mijn studie aan
de Rietveld academie helemaal op in het
kunstenaarsleven en de cultivering van het
bijbehorende imago. Het was een boeiende
en wilde tijd. Het waren de jaren tachtig
waarin je op straat ineens kon belanden tus
sen stenen gooiende krakers en oprukkende
ME-ers. De rebellie tegen de heersende
klasse - binnen en buiten de kunstwereld
- vierde hoogtij. Het was een tijd waarin ik
het jongetje uit Middelburg radicaal achter
me liet. Ik was, aanvankelijk niet tot grote
vreugde van mijn vader, een kunstenaar
geworden.'
Twee jaar na het eindexamen op de Rietveld
academie werd Ang toegelaten tot de Rijks-
akademie; een tweejarige postacademische
studie waar een select aantal internationale
kunstenaars op wordt toegelaten. Hij maakt
sobere, verstilde schilderijen en maakt gebruik
van beeldmateriaal dat we herkennen uit
de massamedia. Z'n doeken, vaak in de vorm
van een opengeslagen boek, overtrekt hij met
een donkere voile om een zekere afstand te
creëren tussen de kijker en het beeld. Deze
verstilling en distantie in z'n werk wordt
vaak in verband gebracht met een oosterse
meditatieve blik, die Ang door z'n afkomst
eigen zou zijn. De kunstenaar zelf is daar wat
terughoudender over. Hij wil liever stilstaan
bij de invloed van de massamedia op ons
collectieve geheugen. Zonder daar overigens
een oordeel over te vellen. Tiong Ang's ster is
rijzende en zijn verblijf op het instituut brengt
z'n carrière in een stroomversnelling. Op het
persoonlijke vlak heeft dit nogal wat invloed
en Ang krijgt behoefte aan afstand van de
gehypte kunstwereld. Hij besluit er met zijn
vriendin een poosje tussenuit te gaan. Van die
beslissing heeft hij nooit spijt gehad.
oktober 2009 33
Moesson #4 oktober 2009.indd 33
23-09-09 12:15
