Een missiekerkje
in Puhsarang
door Frans Leidelmeijer
Frans Leidelmeijer
Afgelopen 10 oktober
verscheen het boek:
Henri Maclaine Pont (1884-1971);
architect, constructeur, archeoloog
door Gerrit de Vries en Dorothee
Segaar-Höweler
Stichting BONAS: 128 pagina's
(paperback)
ISBN: 978 90 76643 36 6
Prijs: 23,50 (verkrijgbaar via
de boekhandel 0f www.bonas.nl)
bespreekt iedere maand een
kunstobject dat ontstaan is
uit Europese en Indische
kruisbestuiving.
De Technische Hogeschool in mijn
geboortestad Bandung is het belang
rijkste gebouw dat Henri Maclaine
Pont (1884-1971) heeft ontworpen. Dit
ontwerp bestaat uit meerdere gebou
wen en hierbij heeft hij Indonesische
materialen en architectuurvormen
gecombineerd met Hollandse functio
naliteit en expressiviteit.
Met zijn Indo-Europese bouwstijl neemt
Maclaine Pont een unieke plaats in bin
nen de Indisch-Nederlandse architectuur.
Maclaine Pont werd in Indië geboren uit een
Indo-Europese moeder en een Hollandse
vader. Zijn opleiding kreeg hij in Nederland.
Tijdens zijn leven heeft hij altijd een grote
belangstelling voor de inlandse architectuur
en archeologie gehad. Tegenwoordig wordt
de Technische Hogeschool alom geprezen,
destijds waren er naast bewondering ook
critici die het complex denigrerend 'een
inlands dorp' noemden. Collega architect
..I-.!/19
Wolff Schoemaker (bekend van Villa Isola)
sprak van folkloristische vormentaal. Door
de langzame voortgang van de bouw en
de vermeend vergaande overschrijding van
de geplande kosten -wat klinkt me dit toch
bekend in de oren - mede veroorzaakt door
de excentrieke bouw, mocht Maclaine Pont
zich niet meer met de uitvoering van zijn
geesteskind bemoeien. Op de feestelijke
opening door de gouverneur-generaal lag de
bedenker van dit unieke bouwwerk dan ook
thuis, ziek van ellende.
Meer plezier ondervond hij, inmiddels
katholiek geworden, bij de opdracht van een
missiekerkje Het Heilig Hart in Puhsarang op
Oost-Java. De plek, westelijk van Kediri, tegen
het Wilisgebergte aan, op het hoogste punt
van een glooiend terrein. De bouwvakkers
waren vijftig moslims en nog wat Javaanse
oud-gelovigen, boeren die achter waren
met het betalen van landrente en zo hun
schulden konden afbetalen. Een legaat van
een Brabantse boerenfamilie zorgde voor de
financiën.
De aanblik van de foto van het kerkje werkt
zeer op mijn gemoed. In tegenstelling tot de
Technische Hogeschool in Bandung heb ik dit
kerkje nog nooit in werkelijkheid gezien. Het
staat afgebeeld in het uitstekende boek over
Maclaine Pont dat onlangs is verschenen
van de hand van Gerrit de Vries en Dorothée
Segaar-Höweler. Opmerkelijk aan dit kerkje
is de hoge kapvorm die in vier windrichtin
gen wijst met daartussen het bescheiden
kruisteken. Mogelijk nog opvallender is het
toegangsbaldakijn, daaraan is de bijzondere
constructie goed te zien, waarbij de dakpan
nen van het dak op draadwerk zweven. In
het gebouw werd ook overvloedig gebruik
gemaakt van rolkeien die in deze streek voor
het oprapen lagen. Dit uit 1937 daterend ge
bouw staat er nog, weliswaar niet meer in de
originele vorm. Als ik weer eens in Indonesië
ben, ga ik er zeker naar toe. Bij het zien van
deze mooie oude foto's word ik er toch weer
pijnlijk aan herinnerd dat Nederlands-Indië
voltooid verleden tijd is. O
november 2009 21
Moesson #5 november 2009.indd 21 +0+ 28-10-09 13:22
