Tweehonderd jaar 'Indisch' Loge De Vriendschap
portret
Vrijmetselaarsloge 'De Vriendschap'
viert dit jaar haar tweehonderdjarig
bestaan. De loge werd in 1809 in
Soerabaja opgericht en zetelt nu in
Den Haag. Een geschiedenisles door
meester-vrijmetselaar Evert Mutter.
Waarom wordt iemand lid van de vrijmet
selarij?
Hoe word je lid?
Waarom zo'n zware procedure?
to know what
makes you tick'
DOOR MARK LODERICHS
FOTOGRAFIE SERGE LIGTENBERG
Onderweg naar het gesprek kan ik een scène
uit de film 'The Man Who Would Be King' van
John Huston maar niet uit mijn hoofd krij
gen. De film speelt in Brits-Indië, in de jaren
tachtig van de negentiende eeuw. Een aan la
ger wal geraakte Europeaan (Michael Caine)
berooft een andere Europeaan (Christopher
Plummer) van een zakhorloge. Als hij ontdekt
dat zijn slachtoffer, net als hij, een vrijmet
selaar is moet hij het horloge ongemerkt
terug zien te bezorgen. Onvergetelijk zijn de
woorden waarmee een Indiër zich in de trein
aan beide mannen voorstelt: 'Mr. Clatterbury
Das. Failed entrance examination Calcutta
University 1863. Writer of correspondance for
the illiterate general public.' De korte scène
(te zien op You Tube) stipt thema's aan die
voor het grote publiek onlosmakelijk bij de
vrijmetselarij horen: het Europese karakter,
de verplichting tot wederzijdse hulp, de
symboliek en de geheimtaal. Helaas, Evert
Mutter kent de film niet, en al die verhalen
over geheimzinnigheid spreken volgens hem
vooral tot de verbeelding van complotden
kers, maar ze zijn niet meer van deze tijd.
Maar het verhaal van 'The Man Who Would
be King' sluit wel aan bij wat hij kwijt wil.
Evert Mutter (Batavia, 1938) wil meer
bekendheid geven aan de grote rol van
de vrijmetselarij, want net als in de Britse
kolonie kende ook Nederlands-Indië talrijke
loges. Zij waren, zo benadrukt Mutter, een
essentieel onderdeel van het Indische leven.
De vrijmetselarij was in Indië belangrijker
dan in Nederland. En ook dat is over het
algemeen te weinig bekend, vindt hij. Aan
bekende namen in ieder geval geen gebrek:
Herman Willem Daendels, Thomas Stamford
Raffles, Johannes van den Bosch, Van Mook,
Willem Brandt, maar ook Max Alkadrie, beter
bekend als Sultan Hamid II van Pontianak; zij
waren allen vrijmetselaar. Loge De Vriend
schap, waar Mutter Regerend Meester is, is
een voorzetting van de gelijknamige loge die
in 1809 in Soerabaja werd opgericht.
'De vrijmetselarij is er voor mensen die be
hoefte hebben aan een spirituele verdieping
in hun leven, voor mensen die graag in con
tact komen met gelijkgestemden waarmee
ze van gedachten kunnen wisselen. Een
vrijmetselaar is een geestelijke zoeker. Wat
velen aanspreekt is dat de vrijmetselarij geen
dogma's kent, het is geen geloofsrichting
en er zijn dus ook geen geloofswaarheden.
Tegelijkertijd zal een pure atheïst zich bij
ons niet thuis voelen, want een vrijmetse
laar erkent wel het bestaan van een hogere
macht of een ordenend principe. Je ontmoet
bij de vrijmetselarij mensen met een andere
mening en daar leer je van. Via bouwstukken,
dat zijn lezingen, kun je je geest scherpen en
die inspanning loont. Je komt er opgeladen
van terug. De vrijmetselarij is bovendien een
exclusief gezelschap van mannen, vrouwen
worden niet toegelaten.'
Want?
'Het idee erachter is dat mannen zich bij
afwezigheid van vrouwen volstrekt authen
tiek kunnen gedragen. Daar is het ons om te
doen. Hun onderlinge relatie is dan opener
en eerlijker. De relatie tussen mannen veran
dert van karakter door de aanwezigheid van
een vrouw. Mannen gaan zich dan anders
gedragen.'
'Nieuwe leden worden door ons benaderd en
twee maal per jaar vindt er een zogenaamde
avond voor profanen plaats, dat is een avond
voor belangstellenden. Als iemand vrijmet
selaar wil worden, moet hij zich er wel van
bewust zijn dat hij er wat voor moet doen.
We vragen nogal wat aan nieuwe leden. De
vrijmetselarij is een inwijdingsgenootschap.
De naam van een nieuw lid wordt intern aan
de andere loges voorgelegd en zij kunnen be
zwaar aantekenen. De hele procedure duurt
zeker vier maanden. Je wordt aansluitend in
gewijd tot 'leerling-vrijwilliger' en na een jaar
word je 'gezel-vrijwilliger'. Na weer een jaar
word je verheven tot 'meester-vrijmetselaar'.
'We willen vooral voorkomen dat een lid
maatschap op een teleurstelling uitdraait.
Daarom is het van belang dat we een goed
beeld krijgen van iemand. 'We want to know
what makes you tick.' Het gaat er ook om dat
november 2009 43
Moesson #5 november 2009.indd 43
28-10-09 13:25
