De vrijmetselarij in Indië heeft tien
tallen scholen opgericht; waaronder
Waarom hebben de loges de dekolonisatie
niet overleefd?
'Het is duidelijk dat de Orde tijdens de Japan
se bezetting een uiterst moeilijke tijd door
maakte, vrijwel alle leden waren óf krijgsge
vangen gemaakt, óf zaten in burgerkampen;
anderen waren ondergedoken of pleegden
verzet. Er zijn verhalen bekend, apocrief of
niet, dat gevangenen geïmproviseerde veld-
loges hielden. Letterlijk een levensgevaarlijke
zaak. Na de oorlog werd getracht de loges
weer nieuw leven in te blazen. Dat is slechts
tot op zekere hoogte gelukt. Veel broeders
hadden de oorlog niet overleefd, bovendien
brak de Bersiaptijd aan. In deze onzekere
situatie repatrieerden veel Europeanen. Toch
was er weer sprake van een nieuw logeleven.
Maar in 1957 liepen de politieke spanningen
met Nederland hoog op door de confronta
tiepolitiek van Soekarno. Het werd steeds
moeilijker het logeleven voortgang te doen
vinden. Formeel is de vrijmetselarij natuurlijk
ook in strijd met de Panca Sila, de officiële
staatsleer van Indonesië, die geloof in één
God voorschrijft maar tussen 1945 en 1958
werd daar nooit echt een punt van gemaakt.
Aan het van einde van de jaren vijftig doof
den vele Indische Loges hun lichten. Omdat
het leven voor veel broeders in de nieuwe Re
publiek steeds moeilijker, zo niet onmogelijk
was geworden. In Nederland sloten ze zich
aan bij bestaande loges met een duidelijk
Indisch karakter. Andere loges werden hier
heropgericht. Zo ook Loge De Vriendschap,
de juridische voortzetting van de loge die in
1809 in Soerabaja werd opgericht.'
Op 12 december viert Loge De Vriendschap
haar tweehonderdjarige bestaan met een
bijeenkomst in Sociëteit De Witte in Den
Haag. O
Confucius veel dat in overeenstemming was
met de maconnieke beginselen. De man die
het meest gedaan heeft om zijn landgeno
ten bekend te maken met geest en streven
van de Orde was de regent van Semarang
en Salatiga: raden mas Adipati Ario Poerbo
Hadiningrat. Hij hield lezingen voor niet-
vrijmetselaars van Javaanse landaard en die
werden in het Nederlands en in het Javaans
gehouden. Na de dood van Hadiningrat in
1927 werden de lezingen gebundeld onder
titel Wat ik als Javaan voor geest en gemoed
in de vrijmetselarij heb gevonden.
de CAS in Batavia. De Meisjesschool
in Soerabaja was een initiatief van
loge De Vriendschap. Lees het artikel
van Th. Stevens in Moesson van 15
september 1993 er maar eens op na
in onze gedigitaliseerde jaargangen
op www.moesson.com
Moesson #5 november 2009.indd 45
november 2009 45
28-10-09 13:25
