Linggadjati
■ril
de voorgalerij boeken cd's dvd's sites nieuwtjes
Linggadjati, brug naar de toekomst
Soetan Sjahrir als een van de
grondleggers van het vrije Indonesië
OR WIM MANUHUTU
Wie de dekolonisatiegeschiedenis van
Indonesië kent, zal het bekende rijtje van
onderhandelingsmomenten wel kunnen
opnoemen: De Hoge Veluwe conferentie in
1946, het akkoord van Linggadjati in 1947,
de Renville-overeenkomst in 1948 en de
Ronde Tafel Conferentie in 1949. De andere
kant van het diplomatieke conflict is die van
strijd: de grootschalige militaire operaties in
1947 en 1948, maar ook de jarenlang durende
guerrillastrijd die tienduizenden het leven
kostte.
Bij het lezen van Linggadjati, brug naar de
toekomst wordt nog eens duidelijk welke
kansen zijn blijven liggen. De motie Soe-
tardjo uit 1936 waarin werd ingezet op een
geleidelijke ontwikkeling naar zelfstandig
heid, liep op niets uit. De repressie midden
jaren dertig waarbij Hatta en Sjahrir in 1934
naar Boven-Digoel werden verbannen, is een
ander voorbeeld. Ook werd het aanbod van
nationalistische zijde om na de bezetting van
Nederland in 1940 gezamenlijk de verde
diging van de archipel ter hand te nemen
in ruil voor meer politieke rechten, afge
wezen. In Sjahrir's Perdjoeangan Kita/Onze
Strijd uit oktober 1945 zijn diens politieke
denkbeelden duidelijk te herkennen: een
onvoorwaardelijke keuze voor de democratie
en tegen het fascisme. Een keuze tegen een
feodale samenleving en tegen geweld tegen
minderheden.
Ontevreden
In oktober 1945 slagen Sjahrir en medestan
ders in de totstandkoming van een systeem
van gedeelde verantwoordelijkheden voor
volksvertegenwoordiging en president.
In november 1945 wordt Sjahrir de eerste
premier van Indonesië. In die hoedanigheid
voert hij de onderhandelingen vanaf oktober
1946 met een delegatie uit Nederland onder
leiding van oud-premier Schermerhorn die
het goed kon vinden met zijn medesocialist
Sjahrir. In november 1946 is het huis van de
familie Van Os in Linggadjati bij Kuningan
de locatie van de afrondende besprekingen
waarbij ook Soekarno en Hatta aanwezig
zijn. Op 13 november wordt het akkoord van
Linggadjati gesloten waarbij Nederland de
facto het gezag van de Republik Indonesia
over Java, Madura en Sumatra erkend, terwijl
de Republik instemt met de vorming van een
federale staat en een unie met Nederland.
Vervolgens gaat het daarna alsnog mis. In
het Indonesische kamp roert zich de groep
die alleen tevreden is met totale onafhanke
lijkheid, terwijl het akkoord in het Neder
landse parlement wordt 'aangekleed' met
allerlei toevoegingen. Als het akkoord van
Linggadjati uiteindelijk in maart 1947 wordt
geratificeerd, is de positieve atmosfeer die
er in november nog was, al lang verdwenen.
Sjahrir treedt in de zomer van 1947 af, kort
voor de grote militaire operatie Product die
op 21 juli 1947 van start gaat. Hij zet zich
vervolgens met succes in om de Indonesische
kwestie onder de aandacht van de Verenigde
Naties te brengen, iets dat Nederland had
willen voorkomen.
Na de onafhankelijkheid in 1949 is Sjahrir
steeds kritischer ten aanzien van de autori
taire neigingen van Soekarno. Uiteindelijk
wordt hij in 1962 gearresteerd. Zijn gezond
heid loopt in gevangenschap terug en in 1965
krijgt hij toestemming om voor behandeling
naar Zwitserland te gaan waar hij op 8 april
1966 overlijdt en postuum tot 'Held van de
Revolutie' wordt benoemd.
Droevig lot
Terugkijkend lijken de onderhandelingen, het
akkoord en het mislukken van Linggadjati
eerder te passen in het rijtje van gemiste
kansen dan van successen. De titel van het
boek is daarom op zijn minst intrigerend te
noemen, zeker als je het droevige lot van een
van de architecten, Sjahrir, in ogenschouw
neemt. Het gaat de auteurs dan ook vooral
om de geest van Linggadjati: wederzijds res
pect en gelijkwaardigheid en de bereidheid
om af te zien van korte termijn succesjes. In
dat licht kijken ze ook naar de huidige en toe
komstige relatie tussen Indonesië en Neder
land. In de geest van Sjahrir zou je daaraan
toe kunnen voegen dat er in Indonesië dan
ook ruimte zou moeten zijn voor partijen en
organisaties die op socialistische of sociaal
democratische leest geschoeid zijn-
Met zijn harde kaft en fraaie cover van Peter
van Dongen is Linggadjati een goed lees
baar boek geworden dat terecht aandacht
schenkt aan een van de belangrijkste
politieke leiders uit de onafhankelijkheid:
Soetan Sjahrir. Jammer is wel dat in het boek
een aantal storende fouten staat: in het ten
geleide staat dat de onafhankelijkheidspro
clamatie op 17 augustus 1946 plaatsvond,
terwijl verderop de tweede politionele actie
op 17 december 1949 van start gaat. Ook
had de Djojobojo-legende geen betrekking
op de uitbarsting van een vulkaan, maar op
de voorspelde, tijdelijke overheersing door
Japan. Het is te hopen dat de fouten er bij
een tweede druk uit worden gehaald!
Linggadjati, brug naar de toekomst
Door Frederik Erens en Adrienne Zuiderweg
KIT publishers: 104 pagina's
ISBN: 9789460220487
Prijs: 17,50
12 Moesson
Moesson #6 december 2009.indd 12
25-11-09 15:52
