'Indonesische vrouwen zijn nog steeds geobsedeerd
door een witte huid. Het gezicht moet mooi, lelieblank
zijn. Als je bruin bent, noemen ze je pembantu'
Op de middelbare school begon ik al met
knippen. Ik was zestien jaar en ik knipte mijn
jongere zusje. Ze had geen keus, ze kon niet
wegrennen', lacht hij. 'Ik heb het een keer
veel te kort geknipt, ze was bijna kaal en
moest huilen. Later begon ik mijn oudere zus
te knippen. In 1999 heb ik hier bij Gue Loe
auditie gedaan. Ik moest laten zien wat ik
allemaal kon: wassen, knippen, stylen, make
up verzorgen. Niet zozeer haar verven, want
dat is ook geen enorme trend meer', vertelt
Utee.
Wel zijn de Indonesische vrouwen nog steeds
geobsedeerd door een witte huid. Het ge
zicht moet mooi, lelieblank zijn. 'Als je bruin
bent, noemen ze je pembantu (huismeid,
red.)', zegt de 26-jarige Tia, die als secreta
resse bij een bank werkt. Ze gebruikt zelf
twee huidcrèmes, eentje overdag en eentje 's
avonds na het douchen. De meeste huid-
verblekingscrème's werken met peroxide,
die de opperste huidcellen verbrandt en de
huid bleekt. Voor de rijke jetsetdames zijn
huidcrèmes en cuci-blow echter nog lang
niet voldoende. Ze voelen zich ouder worden
en moeten concurreren met de duizenden
mooie jonge meiden die in Jakarta wonen of
naar de stad komen. Sommige echtgenotes
van belangrijke politici en topambtenaren
zijn bang hun man te verliezen aan listige
jongedames. Jong blijven is een ware obses
sie bij veel societydames in Jakarta, beaamt
Tia. Plastische chirurgie is dan een optie.
'Maar ze vertrouwen de dokters in Jakarta
vaak niet.' Voor botoxinjecties kunnen vrou
wen wel in enkele ziekenhuizen in Jakarta
terecht. 'Maar de meeste dames laten zich
opereren in Singapore en de VS', vertelt een
Jakartaans lid van IWAPI. De meest voorko
mende plastische operaties zijn het recht-
maken van een pesek-neus, het strak trekken
van de gezichtshuid om een kleiner gezicht
te krijgen en het optrekken van de kont. In
haar nieuwe autobiografie praat de Indone
sische topzangeres Krisdayanti vrijelijk over
haar ervaringen met plastisch chirurgie. Voor
de behandeling van haar gezicht betaalde ze
enkele jaren geleden 150 miljoen roepia, of
tewel meer dan 10.000 euro. Maar plastische
chirurgie is niet bij iedereen in Jakarta popu
lair. De meeste Jakartanen noemen het Ketok
Magic, naar de mysterieuze garages waar
ze je auto volledig afsluiten in een ruimte,
waarna alle deuken miraculeus verdwijnen.
Bruin is beautiful
Schoonheidsicoon Martha Tilaar moet niet
veel hebben van de plastische chirurgie. Met
haar Sari Ayu-producten en Tilaar-salons
richt de Javaanse onderneemster zich vol
ledig op natuurlijke en biologische middelen
om het uiterlijk te verbeteren.
'Ik geloof in de kracht van de natuur. Ik me
diteer en richt me op zelfcontrole. Het gaat
erom een balans te vinden tussen je innerlij
ke schoonheid en je uiterlijk. Javanen geloven
in de kracht van water voor het leven. In de
Javaanse cultuur zijn er voor elke levensfase
ceremonies met water. Als je kind bent, als
je voor de eerste keer ongesteld bent en als
je gaat trouwen', aldus Martha Tilaar. Haar
levensgeschiedenis vormt een rode lijn in de
ontwikkeling van het Indonesische schoon
heidsideaal van de afgelopen veertig jaar.
Martha Tilaar, de 'jamu-koningin' uit
Centraal-Java, komt uit een eenvoudige ka
tholieke ondernemersfamilie en was als jong
meisje al handig met ondernemen. Nu is ze
een van de rijkste vrouwen van Indonesië
en zijn het onder andere first ladies Hillary
Clinton, Imelda Marcos en ibu Tien Soeharto
die met veel enthousiasme haar schoon
heidsproducten gebruiken. Met haar Sariayu
cosmeticaproducten, haar traditionele jamu's
oftewel kruidendrankjes en meer dan vijftig
luxe verzorgingsspa's is ze een belangrijk
voorbeeld geworden voor andere ambitieuze
Indonesische vrouwen. Maar Martha Tilaar
is - anders dan andere cosmeticakoningin-
nen in Indonesië - een fel tegenstander van
plastische chirurgie. Ze is er zelf nooit aan
begonnen. 'Het zou hypocriet zijn als ik zelf
zou zijn geopereerd, terwijl ik mijn klanten
natuurlijke producten voorschrijf. Als je geld
hebt, kun je plastische chirurgie laten uit
voeren. Dat is je vrijheid. Maar je werkelijke
schoonheid moet van binnen komen.' Ook
heeft Martha Tilaar kritiek op alle chemische
huidverblekingscrème's, die jonge meisjes
als Tia gebruiken. 'Bruin is mooi. Maar als je
de huid wil bleken, gebruik dan biologische
producten. Die peroxidemiddelen maken je
huid rood als een gekookte garnaal. Later
verandert dit in zwarte plekken op je huid.
Kijk naar mijn armen: mooi blank zonder rare
donkere vlekken. En weet je hoe oud ik al
ben?', lacht ze.
Onlangs was ze in Kalimantan, waar ze leden
van een Dayakstam ontmoette. De Dayaks
gebruikten een bepaalde Langsat-fruit
waarvan ze het vruchtvlees op hun gezicht
smeerden. De ingrediënten van de fruitsoort,
vertraagden de werking van melamine in de
huid. 'Dus die Dayaks stonden de hele dag in
de zon en bleven mooi blank.'
Ook Nita Yuda gebruikt steeds meer biolo
gische cosmetica van Martha Tilaar. 'Het is
beter geschikt voor dit warme klimaat. Wes
terse cosmetica gaat na enkele uren jeuken',
vertelt ze snel, terwijl ze met haar lipstick
en spiegeltje nog eenmaal haar make-up
bijwerkt. Het is een grote dag voor de jonge
zakenvrouw. Behalve het bezoek van de
minister staat ook de verkiezing van de
nieuwe IWAPI-voorzitter op de agenda. Nita
is toevallig één van de grote kanshebbers
voor de invloedrijke positie. Delegatieleden
uit Oost-Indonesië, Bali en de Noord-Moluk-
ken geven geleidelijk allen hun steun aan de
onderneemster uit Jakarta. Ze zit temidden
van haar eigen factie, de mooiste dames van
de bijeenkomst, allemaal rijke onderneem
sters uit Jakarta. En een half uur later is het
dan officieel: Nita is de nieuwe voorzitster
van IWAPI. De andere dames tillen haar op
en hijsen haar omhoog, terwijl een zanger
een feestelijk lied begint te zingen. De tranen
vloeien rijkelijk. Ook Nita kan zich niet meer
inhouden. Door de spanning biggelen dikke
tranen over haar wangen. En voor één keer
dan, laat ze in de spontane huilbui haar eyeli
ner en andere make-up volledig uitlopen.
januari 2010 25
Moesson #7 januari 2010.indd 25
16-12-09 15:22