'Terug uit San
tiago de Com-
postella wist ik,
dat ik nog wilde
blijven werken. Ik
ben nog fit, ik ben
geen oude man,
ik wil nog ergens
verantwoordelijk
voor zijn,
portret O
ring behandeld voelden. Ik begrijp dat volko
men, al heb ik die boosheid bij mijn ouders
nooit zo zwaar gevoeld. Zij hebben wel altijd
met veel liefde over Indië gesproken. Maar
laten we eerlijk zijn, mijn ouders hebben de
verschrikkingen van de jappenkampen niet
meegemaakt.
Mijn vader is overleden in 2003. Hij was toen
87. Mijn moeder is vorig jaar overleden. Zij is
91 geworden. Ze was iemand die zich ontzet
tend makkelijk aan de omstandigheden
aanpaste. Daarover waren wij kinderen altijd
wel verbaasd. Zij kon heel luchthartig over
tegenslagen heen stappen. Misschien komt
het wel doordat mijn ouders - geloof ik - 28
keer in hun leven zijn verhuisd. Ik heb me wel
eens afgevraagd: waar hecht je je dan aan
wanneer je altijd onderweg bent? Mijn ou
ders zijn tot ver na hun pensionering blijven
reizen: Hawaï, de Antillen, Fiji, Zuid-Afrika,
het waren mensen die verzot op reizen wa
ren, met name naar de tropen.
Hun huwelijk is lange tijd kinderloos geble
ven. Ze zijn in 1935 of 1936 getrouwd en pas
in 1948 beviel mijn moeder van mijn zusje
Hedy. Vlak daarvoor hadden ze een Indisch
meisje geadopteerd. Caroline, dat is mijn
oudste zus. Twee zusjes, allebei geboren in
Batavia. Mijn oudste zus Caroline leeft nog.
Mijn andere zusje Hedy is omgekomen bij
een auto-ongeluk in Zuid-Afrika. Ze was ge
trouwd met een jonge Nederlandse arts, die
naar Afrika was uitgezonden. Op een mistige
avond zijn ze vol op een stilstaande vracht
auto gereden.'
Later toen hij als Commandant der Strijd
krachten werd geconfronteerd met militairen
die in Uruzgan het leven lieten, wist Dick Ber
lijn elke keer precies weer wat de achterge
bleven familieleden doormaakten. Als hij bij
ze langs ging om ze te condoleren probeerde
hij troost te brengen door over zijn zusje te
vertellen. 'Ik was 26 toen mijn zusje overleed
en ik heb van dichtbij meegemaakt hoe dat
gezorgd heeft voor een enorm verdriet in de
familie. Wat voor impact dat op ouders heeft.
Ik heb destijds zelf gemerkt hoe troostend
ik het vond als iemand zoiets ook tegen mij
kon zeggen. Ik weet niet of het zo is, maar
je hoopt dat je daarmee hetzelfde bij die
mensen bereikt.'
Verbintenis met het verleden
Met zijn oudste zoon bezocht hij vorig jaar in
Durban het graf van zijn zus en haar man. Hij
heeft twee zoons. 'De oudste heeft bedrijfs
kunde gedaan en woont nu met zijn Zweed
se vriendin in Zuid-Afrika. De jongste stu
deert ook bedrijfskunde en is nu bezig met
zijn scriptie. Ik heb ze nooit gestimuleerd om
het leger in te gaan. Ik vind het geweldig dat
jonge mensen zelf hun keus maken. Wie ben
jij als ouder om je kind een kant op te duwen
waar hij of zij zich niet prettig voelt? Of mijn
vader dat wel deed? Nee, die sprak daar ook
niet over. Je krijgt natuurlijk wel een tik van
de molen mee. Ik zag mijn vader in uniform
thuiskomen, ze hadden erg veel vrienden, er
kwamen veel luchtmacht collega's over de
vloer, maar mijn ouders hebben nooit gezegd
dat ik militair moest worden. Ik ben het
geworden omdat ik dolgraag wilde vliegen.
Tijdens mijn middelbare schooltijd kreeg je
scholierenbonnen, waarmee je goedkoop kon
kennismaken met de zweefvliegerij. Toen
was ik meteen verkocht. Maar omdat ik geen
hbs-b had gedaan kon ik geen piloot worden
bij de burgerluchtvaart. Met hbs-a kon je wel
militair vlieger worden en dat heb ik toen
met beide handen aangepakt.'
Ja, zegt Dick Berlijn, zijn broer Peter is ook
vlieger geworden. En ja die is inmiddels ook
met pensioen. Dus ja, zijn vader, zijn broer
en hijzelf zijn allemaal generaal geworden.
'Mensen vinden dat spannend om over te
praten, maar ach, daar ben ik verder niet mee
bezig.'
Toen hij afscheid nam van het leger, besloot
hij de tijd voor zichzelf te nemen. Met zijn
echtgenote bezocht hij de eeuwige stad
Rome, met zijn jongste zoon is hij gaan dui
ken en daarna stapte hij op de fiets om een
maand naar Santiago de Compostella te fiet
sen. Over zijn ervaringen vertelde hij eerder
in de media. 'Ik heb toen gezegd dat ik mijn
harde schijf even helemaal wilde leegmaken,
dat was natuurlijk geen goede vergelijking
want dan zou ik nu helemaal gewist zijn.'
Terug uit Santiago de Compostella wist hij,
dat hij nog wilde blijven werken. 'Ik ben nog
fit, ik ben geen oude man, ik wil nog ergens
verantwoordelijk voor zijn.'
Zeer recent trad hij toe als 'senior advisor to
the board' bij Deloitte. Het werk bevalt hem
enorm. 'Ik adviseer de Raad van Bestuur en
word regelmatig gevraagd om mee te den
ken over vraagstukken die te maken hebben
met veiligheid, met internationaal samen
werken, crisismanagement en strategie.'
Hij voelt zich er senang bij, zegt hij met een
knipoog.
De band die hij door zijn ouders met Indië
heeft gekregen, zal er altijd zijn, al be
schouwt hij hem toch meer als een verbinte
nis met het verleden. Net zoals Den Haag, de
stad waar hij deels woont, altijd een Indische
stad zal blijven. Wel realiseert hij zich dat,
als hij langs het Indisch Monument rijdt en
de bloemen ziet liggen, de banden met Indië
minder worden. 'Onze jeugd kent die verha
len niet meer. Soms krijg ik nog een brief van
mensen die mijn vader nog hebben gekend,
maar het aantal Indische mensen dat zelf
nog in Indië heeft gewoond neemt af.'
Maar een van de zaligheden om in Den Haag
te wonen is natuurlijk nog altijd dat je er
geweldige Indische restaurants hebt, knalt
hij er opeens uit. Of hij dan misschien Toko
Toet kent? Nee, zegt Dick Berlijn. Of wacht
even. Is dat het verlengde van de Beeklaan?
'Je hebt de Beeklaan, de Groot Hertoginnel-
aan en daar dan rechtdoor', geeft hij druk
gebarend aan. 'Ja, die ken ik, daar haalt mijn
vrouw altijd.' Zijn ogen beginnen te glinste
ren. Praat met Dick Berlijn over Indisch eten,
en je zou zweren dat er een Indo tegenover je
aan tafel zit. 3
maart 2010 39
Moesson #9 maart 2010.indd 39
24-02-10 14:26
