Oost-Indise spiegel
O de voorgalerij boeken cd's dvd's sites nieuwtjes
"t zijn ondertussen schotbeesten, spin
huis hoeren, dronke straatvarkens en
diefeggen, die 't in Holland niet langer
dorsten houwen of souwen dikwils weer
prijkel [gevaar] van 't spinhuis of schavot
hebben gelopen Als sy dan wat
geprospereert hebben, wat moy inde
kleeren, wat goelijk van smoel en daar
toe wat jonk van jaren zijn, beginnende
sommige koopluide, onderkoopluide,
boekhouders, kassiers, dispensiers,
schippers en stierluiden naar te lopen,
die sy dan aanhoude, insonderheid die
sy weeten dat eenig bewint of opzigt
over Compagnies goederen hebben, die
de Compagnie dan by nagt en by dagh
en tussen neus en lippen weg steelen
al wat los en vast is en dese hoeren
toebrengen, waar door dat sy somtijds
in korte jare veel gelt komen over te
garen, dat gemeenlijk al weer gaat so
't gekomen is want men segt voor een
gemeen spreekwoort, so gewonne so
geronne, onregtveerdig goet en rijkt niet
en komt ook selden over 't derde lit. Dit
sy dan gesproken van infame hoeren, 't
welk wy willen verhope dat haar eerbare
vrouwen niet en sullen aantrekken.'
beeldvorming van donkere vrouwen in de
zeventiende eeuw ('wreed, lui en wellustig')
en zelfs een mogelijk literair circuit rond
Nicolaus de Graaff, Johan Nieuhof, Wouter
Schouten, Aernout van Overbeke, Pieter van
den Broeck en Lourens van Elstland. Een
uitstekende editie.
Oost-Indise spiegel
Door Nicolaas de Graaff
Ingeleid en bewerkt door Marijke Barend-van
Haeften en Hetty Plekenpol
KITLV: 167 pag. (paperback)
ISBN 978 90 6718 3581
Prijs 24,90
Te bestellen via www.vanstockum.nl
of tel 070 - 302 8110.
Kerkgang van een Euraziatische
vrouw met slaven. Nicolaus de
Graaff: 'Dus sittense by hon-
derde inde kerk opgepalleert als
geparelde poppe te pronken, de
minst van hen alle schijnt eer een
princes als een burgers vrouw of
dogter te wesen, so datter den
hemel selfs af walgt.' Een gravure
van Reinier Vinkeles uit Jacob
Haafners Reize in eenen
palanquin (KITLVM rr 610).
>OR GEERT ONNO PRINS
Na bijna 35 jaar is er weer een nieuwe editie
van Nicolaus de Graaffs Oost-Indise spiegel
verkrijgbaar. De herdruk, verschenen bij
KITLV Uitgeverij, is bovendien verzorgd door
de grootste kenner van De Graaffs leven
en werk, Marijke Barend-van Haeften. In
1992 promoveerde zij al bij de onvolprezen
Bert Paasman op Nicolaus de Graaff met
haar proefschrift Oost-Indiëgespiegeld. De
Oost-Indise spiegel is vooral bekend van de
passages waarin De Graaff tekeer gaat tegen
de corruptie van VOC-personeel en tegen de
vrouwen.
Indische literatuur bestaat uit vertellers,
roddelaars en kankeraars, en De Graaff was
de eerste in een lange rij van superieure
kankeraars: vrijwel de gehele Indische pers,
Jacob Haafner, Multatuli, Jung-
huhn, Van der Tuuk, Bas Veth ('Te
Padang gaf ik een laatste schop
tegen de steiger en ik zal wel
gevloekt hebben er bij'), Willem
Walraven, E. du Perron, Jeroen Brouwers
versus 'de raaskallende leugenaar' Rudy
Kousbroek, Willem Oltmans, Huib Deetman
en natuurlijk Lilian Ducelle. Allen experimen
teren, vaak op virtuoze wijze, met het span
ningsveld tussen spreek- en schrijftaal.
In een tijd dat Nederlanders nog avonturiers
waren, reisde Nicolaus de Graaff (1619-1688),
maar liefst vijf maal naar Indië en aan het
eind van zijn leven schreef hij zijn Oost-
Indise spiegel. In de prettig leesbare en uit
gebreide, maar niet té uitgebreide inleiding
beschrijven de bezorgsters het leven van
De Graaff, zijn werk als scheepschirurgijn,
zijn werk als cartograaf en tekenaar, het
genre van de spiegel, de mogelijke rol van
de uitgever (de Oost-Indise spiegel werd pas
dertien jaar na De Graaffs dood uitgegeven),
de mogelijke invloed van Jan Huygen van
Linschotens Itinerario uit 1596, de algehele
14 Moesson
Moesson #11 mei 2010.indd 14
28-04-10
