'Als ik van tevoren had geweten dat zoveel zaken zo gevoelig waren, had ik het wellicht niet aangedurfd' O interview goed excuus om vragen te kunnen stellen. Ik had het idee dat er een mooi verhaal in de familie zat, maar er echt over vertellen deden ze niet eerder.' 'Ik wist wel wat dingen natuurlijk, bijvoor beeld dat de dood van Asta's man, George, niet bepaald zachtzinnig was en dat zij met al haar kinderen niet geheel vrijwillig naar Nederland is gekomen. Allicht geen fijne herinneringen en daarom begrijpelijk dat deze onderwerpen niet voortdurend over tafel gingen. Maar het gaat wel bij je horen, het is een wezenlijk onderdeel van de familie. Karakters worden gevormd door wat je hebt meegemaakt, dat sijpelt door naar je kinde ren. Als je weet dat er bij je vader of moeder een zere plek zit ga je daar niet steeds op drukken, dan beweeg je daaromheen. En zo heeft het wel degelijk effect op anderen, of je nou wilt of niet. Ik heb sowieso het idee dat Indische families vol interessante verhalen zitten, maar dat veel verhalen niet worden overgeleverd aan de volgende generatie. Zo gaan verhalen straks verloren, dat is echt zonde. Je kunt zeggen dat de Indische gemeenschap die interesse en aandacht verdiend, die verha len zijn het waard. Die mogen er zijn. En we moeten zo ook willen horen.' Het schrijven van een familiegeschiedenis is, als je met die familie bent verbonden, nooit een gemakkelijke opgave. Zeker niet als het om een Indische familie gaat en niet iedereen meer in leven is - Asta was bij de aanvang van het schrijven al overleden. De zwijgzaamheid over nare gebeurtenis sen in het verleden maakt het er ook al niet eenvoudiger op. Kortom, een delicate onderneming. Daar is tact, durf en doorzet tingsvermogen voor nodig. Maar de intenties van Eveline waren zuiver en zijn dat gebleven gedurende het schrijfproces. Een oprechte misschien naïeve interesse zoals zij zelf zegt: 'Als ik van tevoren had geweten dat zoveel zaken zo gevoelig waren, had ik het wellicht niet aangedurfd.' Wat de schoonfamilie van Eveline Stoel over de streep heeft getrokken om mee te werken aan haar boek, is dat hun verhaal over een grote groep repatrianten gaat. Dat ze dat inzagen. En dat je het familieverhaal ook als een eerbetoon kunt zien. Aan een dappere daadkrachtige moeder van acht kinderen. En een monument voor een grote groep mensen die naar Nederland kwam en daarna behoorlijk geruisloos opging in de Nederlandse samenleving. Eveline Stoel is een consciëntieus verteller die nergens oor deelt. Door zorgvuldig de geschiedenis uit te pluizen en die te vlechten door het raamwerk van de familiegeschiedenis ontstaat er een duidelijk plaatje. Geen droge geschiedenis opsomming. Maar een verhaal over een familie in roerige tijden. Een verhaal van een moeder die vecht voor het bestaansrecht van haar kinderen. En hoe de positie van vrouwen was in die periode. Hoe ver kun je gaan? Waar trek je een grens, hoe diep kun je spitten in iemands verle den als je weet dat ie pijnlijk is? Hoe blijf je respectvol zonder dat de helderheid van het verhaal in het gedrang komt? Eveline: 'Met de broer van Asta heb ik een duidelijke afspraak gemaakt. Hij was heel belangrijk voor het verhaal, omdat hij een andere blik kon werpen op Asta. Als broer en onderdeel van het gezin waar zij in opgroei de en niet als een van haar acht kinderen. Maar juist haar broer wilde aanvankelijk niet te veel vertellen. De afspraak die ik maakte heb ik gerespecteerd. Zaken die te pijnlijk voor hem waren, zou ik laten rusten. Uiteindelijk heeft hij meer verteld dan hij misschien van plan was. Dat heeft hij zelf besloten en daar ben ik hem dankbaar voor. Wonderschone brieven kreeg ik van hem. En door te gaan vertellen heeft ie zonder dat hij het wist een prachtig cadeau gegeven aan zijn familie. Want hij vertelde over de voorouders van de familie, de jeugd van Asta en mooie verhalen over het vroegere leven in de kolonie. Want die zijn er natuurlijk ook. De mooie verhalen zijn ook weer terug, dat is van grote waarde.' 'Ik heb iedereen afzonderlijk van elkaar ge sproken. Zo kon iedereen vrijuit praten. Later ben ik al die puzzelstukjes in elkaar gaan leggen. Dat was een behoorlijk karwei. Wat ik niet kon duiden heb ik opgezocht in archie ven. Eindeloos veel speurwerk en research, de archieven van Tong Tong [via www.moesson. com; red.] hebben me enorm op weg gehol pen. Langzamerhand werden al die puzzel stukjes een mooi geheel. Het heeft ook voor veel duidelijkheid in de familie gezorgd. Daar waar er zelden of nooit over Indonesië werd gesproken, is dat nu wel het geval. Want het zijn gelukkig niet alleen ellendige verhalen. Er zijn juist ook veel prachtige verhalen. Die moeten we zorgvuldig koesteren. Het leven van Asta was gewoon een boek waard, ik heb er bijna 4 jaar met hart en ziel aan gewerkt.' 14 Moesson Moesson #12 juni 2010.indd 14 26-05-10 16:!

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Moesson | 2010 | | pagina 14