even diep moet ademhalen
'Het is bij tijd en wijle zo aangrijpend
dat ik bij sommige passages ook
om niet vol te schieten'
fragment
Toetie in de sneeuw
Jammer voor de kampongkleinen.
Mee naar Holland, het idee!
Waar ze tóch niet wennen zouden.
Maar de witste wou hij houden.
Toetie mocht dus mee.
Zo ging Toetie met de boot
naar een land dat onbekend was
in de schoot van een gezin,
waar zij amper aan gewend was.
Na vijf weken aangemeerd
aan een vaderlandse kade
had een grijze winterlucht
zich ijzig koud en wit ontladen.
Dat verwarde haar totaal,
evenals het harde praten
van die vreemden, stuk voor stuk,
zo gevoelig als de platen,
waarop zij werd vastgelegd.
'Leuk voor later' werd gezegd.
Mooie verre bloedverwante,
Kind van een voorbije eeuw,
Troostprijs van oranjebitter.
Kan een foto nóg zwartwitter?
Toetie in de sneeuw.
Jan Boerstoel schreef het lied 'Toetie in de
sneeuw' speciaal voor de voorstelling Daar
Werd Wat Groots Verricht. Toetie was het
kind van een Hollandse suikeremployee en
een Javaanse vrouw. Toen haar vader over
leed, adopteerden de ouders van Diederiks
Oom Jan - die in eerste instantie dachten
geen kinderen te kunnen krijgen - het
meisje. De foto komt uit het familiearchief
van de Van Vleutens. Eronder schreef Die
deriks overgrootvader: 'Toetie in haar eerste
sneeuwbui. Den Haag, 1902.' 'Toetie in de
sneeuw' staat op Youtube.
Voor het eerst in jaren staat Diederik van
Vleuten alleen op het podium, zonder Erik
van Muiswinkel en met iets totaal anders
dan we van hem kennen. Uit de lovende en
emotionele reacties op zijn site, zie je in één
oogopslag dat de try outs die in de lente
plaatsvonden, veelbelovend zijn.
'Alles wat ik vertel tijdens de voorstelling is
honderd procent waar', zegt hij. 'Van A tot Z,
er is geen woord gelogen.'
Van Vleuten stond twaalf jaar met Erik van
Muiswinkel als succesvol cabaretduo in
de theaters. Vlak voor een voorstelling in
theater Het Kruispunt in Barendrecht geeft
Van Muiswinkel te kennen dat ze wat hem
betreft niet verder gaan als duo. Ze hebben
gedaan wat ze moesten, hebben veel succes
sen gekend en zijn klaar. Iets wat onvermij
delijk lijkt te zijn na twaalf intensieve jaren.
Wat Diederik niet weet is dat zijn vader net
op dat moment een boodschap inspreekt
op zijn voicemail dat hij een gedeelte van
het familiearchief wil komen brengen. En de
volgende dag staat hij op de stoep met het
Indisch archief van de familie. Veel tijd om
na te denken over wat hij verder wil gaan
doen, heeft Van Vleuten dan ook niet nodig.
Nog geen week nadat het cabaretduo Van
Vleuten en Van Muiswinkel besluit ermee
op te houden, belt hij zijn impresario met de
mededeling dat hij weet waar zijn komende
voorstelling over zal gaan. Onwaarschijnlijk
goede timing! Toeval? Of misschien wel een
beetje stille kracht?
Het begint allemaal in 1982 op een kerst
avond in huize Van Vleuten. De buurvrouw
levert een doos af die Oom Jan eerder op
die dag bij haar heeft afgegeven omdat de
familie niet thuis bleek te zijn. In die doos
zitten zijn memoires, vier delen, 700 pagina's.
En in plaats van voor te lezen uit de bijbel,
oppert moeder Van Vleuten ditmaal voor te
lezen uit de memoires van Oom Jan. In 1982
geen evangelie van Lucas voor de familie Van
Vleuten; die avond zitten zij bij de kerstboom
te luisteren naar het gedetailleerd opge
schreven verhaal van Oom Jan.
Dat begint zo: 'Het is niet dat ik mijzelf zo
belangrijk vind dat ik dit geschreven heb,
maar ik vind dat ik in een belangrijke tijd ge
leefd heb. De veranderingen die zich in mijn
tijd voltrokken zijn als een waterval over ons
heen gekomen. Daarvan wil ik nog eenmaal
getuigen.'
Wat daarna volgt is de duizelingwekkende
geschiedenis van de ondergang van de
Indische kolonie. Diederik is 21 als hij voor het
eerst de memoires van Oom Jan onder ogen
krijgt. 28 jaar later zijn de eerste zinnen van
zijn ooms memoires ook het begin van zijn
solovoorstelling. Dat had deze bescheiden
oom nooit kunnen bevroeden. En ook niet
dat het zoveel teweeg zou brengen bij de
bezoekers van de voorstelling.
Diederik: 'Ik voel de noodzaak om dit verhaal
te vertellen heel sterk en ben erg zelfver
zekerd op het podium. Natuurlijk ben je
kwetsbaar als je alleen op het podium je
familieverhaal staat te vertellen, maar het is
een steengoed verhaal en dit kan niemand
onberoerd laten. Het is bij tijd en wijle zo
aangrijpend dat ik bij sommige passages ook
even diep moet ademhalen om niet vol te
schieten. Zo is er bijvoorbeeld een passage
23-06-10 16:22
