Een familie
verhaal
De duizendgulden prent
Tempo Doeloe
Geen dagblad of tijdschrift in Nederland dat er dit jaar nog geen
aandacht aan heeft besteed: precies 150 jaar geleden, in i860,
publiceerde Multatuli zijn roman Max Havelaar. Max Havelaar,
Nederlands' beroemdste roman, waarin schrijver Multatuli het
met zijn weergaloze opbouw en revolutionaire stijl opneemt
voor de Indonesische bevolking. Moesson-abonnee Dolf Gogel-
ein stuurde een familieverhaal in.
van Multatuli
Mogelijk het duizendguldenportret van
Multatuli waarover zoveel te doen is geweest
(Bijzondere Collecties van de Universiteitsbiblio
theek Amsterdam/Multatuli Huis).
zich weten te scharen en die benaderde hij
voor een geldelijke bijdrage. Slechts één van
hen ging erop in: mijn betovergrootvader
van moederszijde, Klaas Veenstra. Veenstra
leende hem maar liefst 1.000 gulden, een
enorm bedrag voor die tijd.
Wie was Klaas Veenstra?
De families Douwes Dekker en Veenstra ken
den elkaar al lang. Beide Doopsgezind, beide
afkomstig uit Noord-Holland en beide lid van
de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen.
Klaas Veenstra en de broers zagen elkaar
vaak op de afdelingsbijeenkomsten.
In 1838 voeren Eduard Douwes Dekker (Mul
tatuli) en zijn broer Jan naar Indië. Ook Klaas
vertrok naar Indië. Hij vestigde zich als nota
ris te Soerabaja, maar we vinden hem weldra
terug als tabaks-contractant in Gandrie in de
residentie Rembang (Midden-Java). Vlakbij
woonde een andere tabaks-contractant,
Jan Douwes Dekker, de oudere broer van
Multatuli.
A Klaas Veenstra
(foto: familiearchief Dolf Gogelein).
28 Moesson
lOR DOLF GOGELEIN
Mijn oude tante Emi Veenstra, ik herinner me
dat nog goed, vertelde me over de schrijver
Multatuli. Hoe Multatuli haar grootvader,
Klaas Veenstra, wel eens opzocht in diens
mooie huis in Amsterdam. Oma liet de meid
iedere keer zeggen dat mijnheer niet thuis
was. 'Die vent komt altijd bedelen!' Maar opa
Klaas Veenstra ontving hem toch.
De publicatie van Max Havelaar in i860 sloeg
in als een bom. Schrijver Eduard Douwes
Dekker (1820-1887) was als Multatuli in één
klap beroemd. En toch verkeerde hij voortdu
rend in geldnood. Daar veranderde zijn suc
ces niets aan. Desondanks bedacht Multatuli
regelmatig plannen om aan geld te komen
en één ervan was om een portret van zichzelf
te laten maken en die aan zijn bewonderaars
te verkopen. Dat plan zelf kostte natuurlijk
ook geld. Eerst diende een fotoportret te
worden vervaardigd en daarvan een lithogra
fie en ten slotte afdrukken op goed papier...
Niet zo eenvoudig.
Met zijn pleidooien tegen de 'vrije arbeid'
had Multatuli veel sympathisanten achter
Moesson #1 juli 2010.indd 28 23-06-10 16:25
