Japans soldaat op Java
Niet alle Japanners in Nederlands-Indië keerden na de capitulatie op 15 augustus
1945 terug naar hun vaderland. Bijna duizend Japanse soldaten vochten mee in de
Indonesische onafhankelijkheidsstrijd tegen de Nederlanders. De Japanse oudstrijder
Rachmad Shigeru Ono vertelt zijn verhaal.
DOOR JAN LEPELTAK
Op vijfentwintigjarige leeftijd besloot Ono
dat hij was gesneuveld in de strijd op Java.
Hij knipte een stuk haar en zijn nagels af, en
gaf het met enkele foto's aan zijn krijgs
makker. 'Mijn vriend ging terug naar Japan
en moest de boodschap aan mijn familie
overhandigen: ik was omgekomen in het
krijgsgeweld. Ik wilde terug naar huis, en ik
had zeker veel heimwee. Maar ik had in mijn
hart beloofd Indonesië te helpen onafhanke
lijk te worden. Dus ik besloot hier te blijven.
Ik had medelijden met mijn ouders, die elke
dag in angst en onzekerheid leefden over
mijn lot. En ik was ervan overtuigd dat ik in
de strijd tegen de Nederlanders zou sneuve
len. Mijn familie zou dan verdrietig zijn over
mijn dood, maar ze zouden tenminste niet
meer in onzekerheid leven.'
Ono was een van de 903 Japanse soldaten
die zich na de Japanse capitulatie aansloten
bij jonge Indonesiërs om voor onafhankelijk
heid te vechten. Meer dan de helft van hen
stierf of raakte vermist in de verbeten strijd.
Slechts vijfenveertig Japanse soldaten be
sloten na de Indonesische onafhankelijkheid
naar Japan terug te keren. De resterende
324 Japanse mannen bleven in Indonesië en
18 Moesson
werden uiteindelijk Indonesisch staatsbur
ger. Er zouden tot op heden nog drie Japanse
strijders in Indonesië in leven zijn, waaronder
Ono.
De 91-jarige Ono woont nu in een klein huis
in het dorpje Sidomulyo bij het heuvel
achtige stadje Batu in Oost-Java, en heeft
inmiddels een Indonesische naam aangeno
men: Rachmad. De dorpelingen kennen hem
als Pak Ono, maar weten weinig over zijn
persoonlijke geschiedenis. In hun ogen is hij
het oude Japanse opaatje, dat een belang
rijke onderscheiding kreeg voor zijn rol in de
Indonesische onafhankelijkheidsstrijd.
Strijd
Shigeru Ono werd op 26 september 1918 in
Hokkaido geboren. Hij was begin twintig
toen hij als jonge officier begin jaren veertig
naar Indonesië werd gezonden om soldaat
te worden in het Japanse Keizerlijk leger. Hij
hoorde tijdens de oorlogstijd op Java in ont
moetingen met jonge Indonesiërs hoe slecht
de Japanners de lokale bevolking behandel
den. Veel Indonesiërs twijfelden openlijk aan
de oprechtheid van Japan om Indonesië on
afhankelijk te maken. Dat is volgens Ono de
reden dat hij kort na de capitulatie besloot
het Japanse leger te verlaten, en zich aan te
sluiten bij de nationalistische Indonesische
troepen. Ono werd een guerrillastrijder in
een eenheid geleid door de Japanse com
mandant Tatsuo 'Abdul Rachman' Ichik in het
Oost-Javaanse Semeru.
Ono: 'Tijdens de Japanse tijd in Indonesië
hielpen veel Indonesiërs de Japanse soldaten.
Japan had Indonesië onafhankelijkheid be
loofd, en toen viel de atoombom en moesten
we ons overgeven. Maar Indonesië had zijn
vrijheid nog niet gewonnen. Daarom besloot
ik uiteindelijk in Indonesië te blijven.'
Tijdens de Politionele Acties leverde zijn
gevechtsgroep regelmatig strijd met het
Nederlandse leger. Bij een van de bloedige
botsingen verloor Ono zijn linkerarm. Pak
Ono kan zich de vuurgevechten ondanks zijn
hoge leeftijd nog goed herinneren.
'Ik kan me het best de strijd bij Banjar
Patoman dichtbij Surabaya herinneren. De
Indonesische soldaten zaten op een hoge
plek, en de Nederlanders waren beneden.
De Nederlanders zochten naar de Indone
sische gevechtsgroep en schoten richting
een gebied met kampongs. De naam van
'Mijn ouders moesten
denken dat ik dood was'
Moesson #2 augustus 2010.indd 18
29-07-10 11:56