Flame of the forest
Paradijsvogels
en Kroonduiven
,.r
Paradijsvogels
en kroonduiven
Paradijsvogels en kroonduiven
Indische Nederlanders in voormalig
Nieuw-Guinea
Door Tjaal Aeckerlin
KIT publishers: 160 pagina's (hardcover)
ISBN: 9789460220494
Prijs: 24,50
In de jaren 1945 tot halverwege de jaren
zestig werden 250 duizend Indische-Neder-
landers naar Nederland gerepatrieerd. Min
der bekend is dat velen hun geluk zochten
in voormalig Nieuw-Guinea. Zij konden niet
bevroedden dat Nieuw-Guinea inzet zou
worden in het almaar oplopende steekspel
tussen de Nederlandse en de Indonesische
overheid, gesteund door de Verenigde
Naties en de VS. Nederland droeg Nieuw-
Guinea op 1 oktober 1962 over aan de VN,
waarna het uiteindelijk in Indonesische
handen kwam. De circa 13 duizend I ndische-
Nederlanders moesten voor de tweede
keer 'hun land' verlaten. Het boek bevat
persoonlijke vertellingen van betrokkenen
die in combinatie met het beeldmateriaal
(circa 200 foto's) een indringend beeld van
deze groep geven.
Verkeerstoren vliegveld Sentani,
ca. 1955. Privécollectie.
Alle vrouwen, inclusief mijn moeder, gaven
mij het idee dat het zo hoorde: het prikkel
draad om ons heen, de rommelige aanblik
van matrasjes, slaapmatten en kistjes met
persoonlijke eigendommen in de barakken.
Ze streken door mijn haren als ik ze voorbij
liep en propten wat rijst in mijn mond als ik
ze onder het koken gadesloeg. De wekelijkse
sketches deden mij ook bulderen van het
lachen, hoewel ik niks van de grappen en
grollen begreep.
Hun zorgen over de werkelijke situatie
waarin we ons bevonden, wisten ze voor mij
en andere kleuters op voortreffelijke wijze
te verbloemen. Djosenan, zo heette het
Indonesische 'beschermingskamp' dat ik als
mijn thuis beschouwde. Een van de wei
nige keren dat ik het op een njengen zette,
was toen een vreemde kerel mij beetpakte
en knuffelde. Mijn vader behoorde tot de
mannen die overgeplaatst waren van kamp
Ngawi naar Djosenan. Hij kon maar af en toe
zijn gezicht laten zien, want hij raakte kort
na zijn aankomst betrokken bij de evacuatie
voorbereidingen.
Ik zat op een handkar toen we begin 1947
in een optocht van armoedzaaiers naar het
station van Madioen trokken. Met z'n hon
derden zochten we een plekje in een gereed
staande trein. Aan de zijkanten hingen grote
Rode Kruisvlaggen. We zouden tweederde
deel van Java doorreizen achter geblindeerde
Gemengd voetbal, Hollandia
ca. 1960. Privécollectie.
26 Moesson
ramen. In Batavia kreeg ik enkele injecties
toegediend, waarna een juffrouw in wit
uniform mij een kinderpakket overhandigde
met twee shorts, ondergoed, schoenen en
wat gedroogde en ingeblikte lekkernijen.
Op het militaire vliegveld Tjililitan in de stad
trokken we tijdelijk in bij een oom die er tot
het burgerpersoneel behoorde. De onveilig
heid in het gebied maakte dat we ook hier
achter het vertrouwde prikkeldraad kwamen
te zitten. Mijn vader, die voor de oorlog de
kweekschool had doorlopen, werd gevraagd
voor het taalonderwijs aan de politieschool
in Soekaboemi als leerkracht Nederlands en
Bahasa Indonesia.
'Grace... ze maken weer ruzie', riep mijn moe
der met onderkoelde stem, zodra er tussen
de bergen schoten echoden. Samen met mijn
oudste zus sloot ze de luiken voor de ramen,
terwijl ik mijn schuilplek achter een dubbel
gevouwen matras onder het bed opzocht. Dit
ritueel kon zich een aantal keer per week her
halen. De Laskar Rakyat was nog zeer actief.
Vlak na de soevereiniteitsoverdracht
beluisterde ik heftige discussies tussen de
volwassenen in ons huis aan de Vogelweg die
inmiddels Djalan Goenoeng Poejoeh heette.
Warga Negara Indonesia, Indonesisch staats
burger, of met één van de vele gecharterde
passagiersschepen naar Nederland? Enkele
maanden later werd de hele familie door de
zeegod Neptunus, met zijn baard en drietand,
gedoopt bij het passeren van de evenaar.
In Tilburg introduceerde ik met mijn zusters,
onbedoeld, een nieuwe modetrend. De
nonnen hielden onverbiddelijk vast aan hun
kledingvoorschriften, terwijl wij de kriebelige
maillots echt niet konden verdragen. Toen de
eerste herfstdagen zich aandienden, liepen
we, onder veel bekijks, met een broek onder
onze jurk de klas binnen. Ik kreeg zowel op
school als in de omgeving van ons pension
het predicaat 'wild' opgeplakt. Maakte een
knul een opmerking over mijn outfit, dacht
hij natuurlijk dat ik beschaamd door zou fiet
sen. Maar ik stond direct op de terugtraprem,
zette het rijwiel op de standaard, liep op hem
Moesson #5 november 2010.indd 26
27-10-10 17:33