Scheveningen, 1941. Huwelijksfoto
van Rawindro Noto Soeroto en
Thea Eland in de directeurskamer
van de gevangenis.
Portret van de verzetsstrijder Ra
windro Noto Soeroto, zoals dat ook is
opgenomen in het Gedenkboek van
het Oranjehotel.
Gratie? De doodstraf werd dus omgezet in
een gevangenisstraf?
'Ja, levenslang. Mijn moeder heeft Rawi nog
wel kunnen bezoeken in Scheveningen en ik
ben er ook een keer bij geweest en dat herin
ner ik mij nog als de dag van gisteren. De
vriendin van Rawi verwachtte een baby en de
familie wilde graag dat het kind een officiële
vader zou hebben. De commandant van de
gevangenis, de Oostenrijkse SD-er Herr Joch,
stemde toe het huwelijk in de gevangenis
te voltrekken. Mijn moeder en ik waren er
die dag, een aantal medegevangenen, wat
bewakers en als laatste kwam Herr Joch bin
nen. Ik zie dat groene SD uniform nog voor
me. Rawi zegt: "Indro, dit is Herr Joch." Die
steekt zijn hand naar me uit, maar op dat
ogenblik zie ik die man alleen als de man die
mijn broer van mij heeft weggenomen en ik
weiger hem de hand te geven. Na een korte
ceremonie moesten wij afscheid nemen en
was alles voorbij.'
Ik heb ooit een boekje ingezien waarin een
dominee Van den Bosch, een medegevange
ne, zich nogal laatdunkend over uw broer
uitlaat. Kent U dat?
'Ja, een rotstreek. We zijn er thuis razend over
geweest.'
Op vleugel C. woont een Indische jongeman,
die verloofd is met een Holl. meisje. Maar
dat stoute kleine Indoneesje ('t is zo'n slank
fijn gebouwd kereltje) is een heel ondeugend
jongetje geweest: Foei! Foei! En nu
moest het op komst zijnde baby'tje
toch een wettige vader hebben.
Een poging om daarvoor vrij te
krijgen mislukte. Dus moest 't dan
maar hier gebeuren.
Dominee D.A. van den Bosch,
AMC van Lijnden-van den Bosch,
Veenman, Wageningen, 1946.
U heeft uw broer pas na de
oorlog weer gezien?
'Nog één keer heb ik hem kun
nen spreken. Zijn vrouw was
bevallen, Rawi mocht haar en de
baby opzoeken in het zieken
huis. Op de terugweg heeft hij
zijn bewakers een kop koffie
aangeboden in een restaurant
op het Spui, ik geloof dat het
Woo Ping heette. Van daaruit
heeft hij mijn moeder gebeld,
die halsoverkop naarWoo Ping is gefietst.
Ook mijn zus en ik werden gebeld. Ik had net
Duitse les op het VCL [Vrijzinnig Christelijk
Lyceum, HK], toen de pedel de klas in kwam.
Ik heb nog nooit van mijn leven zo hard
gefietst. We hebben daar wat gedronken en
gepraat. Op een gegeven moment moest
Rawi naar de wc. Eén van de SD-ers ging
vooruit en de tweede liep achter Rawi aan,
die met een stijf been liep, omdat men een
stok in zijn broek had gestopt tegen een
vluchtpoging.'
Vlak na de oorlog wordt uw broer in één
adem genoemd met andere gevangenen
Hij is weggevoerd naar Duitsland?
'Ja, op een ochtend is hij naar Duitsland ver
voerd, wat ons toen niet is verteld. Ik meen
dat er veel later via het Rode Kruis bericht is
gekomen dat mijn broer in een strafgevange
nis zat in Lüttringhausen, dichtbij Remscheid.
Verder zijn er geen brieven geweest, noch
ander contact.'
50 Moesson
Moesson #11 mei 2011.indd 50
28-04-11 1
