Dr. Roland Tumbelaka
Batavia, 26 augustus 1946. De autoriteiten worden ingelicht over ernstige spanningen
onder lokale Menadonezen en Ambonezen. Die hebben geleid tot de 'uitmoording van de
Tjilatjapweg', waar onder meer een post van het Indonesische leger is gevestigd. De onrust
is het gevolg van het gerucht dat dokter Tumbelaka is ontvoerd en vermoord.
Beschaam de
Minahasa niet!
DOOR HERMAN KEPPY
FOTOGRAFIE PRIVÉ-ARCHIEF MARIJKE JANSEN-TUMBELAKA
Vijf dagen later, op Koninginnedag, leest
Nederland in de krant: 'Naar ANP-Aneta ver
neemt, is het vrijwel zeker dat dr. Tumbelaka,
die een deezer dagen ontvoerd is, vermoord
is.' Op dat moment is het onderzoek al in
volle gang, verschillende onderzoeken eigen
lijk: Nederlands, Brits en Indonesisch. Want
de misdaad jegens de Nederlands onderdaan
is gepleegd in gebied waar Indonesische
gevechtsgroepen de dienst uitmaken, maar
waar officieel het gezag van de Britten geldt.
Meerdere getuigen hebben dan al gemeld
dat de psychiater op 14 augustus, na een
bezoek aan het krankzinnigengesticht in
Buitenzorg, is ontvoerd door leden van de
Polisi Negara. Die hebben hem dezelfde dag
vermoord en begraven bij het dorpje Pagen-
tongan. Deze heldere informatie wordt zijn
echtgenote en kinderen in Nederland echter
onthouden, in verband met de lopende on
derzoeken. Ze zullen het nooit vernemen.
Minahasa
De Minahasa is het bergachtig schiereiland
in het noordoosten van Sulawesi ter grootte
van de provincie Gelderland. Aan het begin
van de vorige eeuw telde het ongeveer 200
duizend inwoners, die naar de voornaamste
stad in het gebied, Menado, Menadonezen
worden genoemd. Omdat verhoudingsge
wijs veel (christelijke) Menadonezen het
leger en het ambtenarencorps in de archipel
versterkten, werd hun land soms liefkozend
'de twaalfde provincie van Nederland' ge
noemd. Echter, wanneer na de Tweede We
reldoorlog het Indonesisch nationalisme on
stuitbaar is, bleek er weinig waar te zijn van
die twaalfde provincie. Zo constateerde ook
de man die tijdens zijn leven is uitgegroeid
tot beroemdste Menadonees; Minahaser zei
hij liever zelf. Maar roem is vergankelijk: wie
weet nu nog wie Roland Tumbelaka was?
Hij is geboren in het kustplaatsje Amoerang
op 7 juli 1880 en meldt zich op vijftienjarige
leeftijd bij de Dokter Djawaschool, later
School tot Opleiding van Inlandsche Artsen
(STOVIA) in Batavia. Op dat moment de
hoogste opleiding die een zeer select aantal
Indonesiërs kunnen volgen. Vijf jaar later is
hij in het bezit van het diploma inlands arts
en keert hij terug naar zijn geliefde Mina
hasa. Hij zal één van een handvol inlandse
artsen zijn geweest, naast één Nederlandse
KNIL-arts, voor dat hele gebied. Geen wonder
dat de artsen die er zijn op handen worden
gedragen, zeker als zij uit de Minahasa zelf
stammen en zeker als zij zo vaardig zijn als
dokter Tumbelaka.
Op het persoonlijke vlak gaat het hem ook
voor de wind, Roland raakt tot over zijn oren
verliefd op een meisje met de achternaam
Runtuwene en zij op hem. Ze besluiten te
trouwen. Overgelukkig vertrekt de jonge
dokter per KPM-schip naar Soerabaja om
de bruidsjurk te halen. Onder zijn patiënten
wordt een collecte gedaan voor een passend
cadeau: een luxe cassette met bestek en
bijhorende theeset, alles van Gero-zilver.
Maar het huwelijk gaat niet door. In Soera
baja ontvangt Tumbelaka een telegram: zijn
verloofde is overleden aan de gevolgen van
tyfus. Zijn verdriet is zo groot dat hij meteen
plannen maakt om zo ver mogelijk van de
Minahasa te trekken. Op zijn verjaardag,
40 Moesson
Moesson #12 juni 2011.indd 40
