Brief van de maand
m
O de voorgalerij boeken cd's dvd's sites nieuwtjes
Met andere ogen
tsm
In 1904 maakte Indische luitenant-kolonel
Van Daalen zijn beruchte veldtocht door de
Gajo- en Alaslanden om Atjeh te 'pacificeren'.
We kennen allemaal de foto's van uitge
moorde dorpen. Begin dit jaar promoveerde
literatuurwetenschapper Paul Bijl in Utrecht
op een proefschrift met de intrigerende titel
Emerging memory, photographs of colonial
atrocity in Dutch cultural remembrance. In
dit proefschrift zegt Paul Bijl naar aanleiding
van deze foto's: dat we de gebeurtenissen
zelf niet zozeer vergéten zijn, maar dat we er
anders tegenaan kijken. Bijl spreekt van een
eb en een vloed in het collectieve geheu
gen, die ervoor zorgen dat onderwerpen
met tussenpozen weer in de belangstelling
komen te staan. Foto's van Van Daalens
veldtocht zijn gemaakt na de inname van
versterkingen en kampongs. Op de omhei
ningen zien we KNIL-militairen kijken naar
dode mannen, vrouwen en kinderen. Paul Bijl
betoogt dat niet alleen de foto's zelf, maar
ook de omschrijving bepaalt hoe we naar
foto's kijken. Gaat het om een militaire actie
of een 'slachting'? Zijn de doden slachtoffers
of 'fanatieke tegenstanders' die zich liever
doodvochten dan zich overgaven? Onze visie
is de afgelopen honderd jaar op zijn zachtst
gezegd aanzienlijk veranderd.
Een voorbeeldje: in de jaren negentig spande
uw lijfblad Moesson onder de bezielende
leiding van toenmalig hoofdredacteur Ralph
Boekholt een proces aan tegen de staat en
historicus dr. L. de Jong. In de Indische delen
van zijn standaardwerk Het koninkrijk der
Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog had
De Jong - volgens veel Indische Nederlanders
- namelijk blijk gegeven van een te negatief
beeld van de koloniale geschiedenis. Zo had
De Jong, om het gewelddadige karakter van
het Nederlandse optreden in de archipel te
Uitgemoorde kampong in Atjeh, 1904.
illustreren, een foto van Van Daalen's veld
tocht uit 1904 gebruikt. Paul Bijls proefschrift
is helaas nog niet als boek verschenen.
(WIM MANUHUTU)
Meer lezen over het proces tegen de
staat dat Moesson voerde? Blader door
onze gedigitaliseerde jaargangen via
www.moesson.com
In de vorige Moesson las ik het artikel
over Dominique Berretty en vooral de
daarbij gepubliceerde foto trok mijn
aandacht. In het onderschrift geeft u
de namen Hanriette Zentgraaff-Birsak
en haar echtgenoot Henri Zentgraaff.
Maar deze beide personen ken ik: het
zijn mijn tante Els Gagliardi-Barre
(een iets oudere zus van mijn moeder)
en mijn opa André Barre (de vader
van tante Els en van mijn moeder). Ik
vermoed dat deze foto is genomen op
Villa Isola boven Bandung. Mijn opa
André Barre heeft bij de Posterijen
in Batavia gewerkt en daar heeft hij
destijds Dominique Berretty zien
binnenkomen. Mijn opa heeft hem
het vak van telegrafie geleerd en zij
konden goed met elkaar opschieten.
Op 45-jarige leeftijd is mijn opa met
pensioen gegaan en toen heeft Ber
retty hem gevraagd om zijn particulier
secretaris te worden. Mijn opa en oma
hebben dan ook jaren op Villa Isola
gewoond en in die periode mochten
hun dochters komen logeren. Mijn opa,
tante Els en mijn moeder zijn reeds
lang geleden overleden, maar het
verhaal over Villa Isola heb ik in mijn
jonge jaren wel meegekregen. Zelf ben
ik van het bouwjaar 1935, dus Berretty
heb ik zelf niet gekend, maar mijn
Bram Menke, Breda.
6 Moesson
Moesson #1 juli 2011.indd 6
22-06-11 21:16
eveneens overleden vader heeft in zijn
verkeringstijd samen met mijn moeder
ook geregeld Villa Isola bezocht in de
vakanties.
