'Veel gebeurt op een zaterdag,
weinig doordeweeks, dan komt hij
moe van zijn werk'
verhaal O
buiten bewustzijn en kreeg een emmer water over
zich heen gegoten. Toen hij weer stond, kreeg hij een
houten balk over zijn schouders gelegd. Het keuken- en
kantoorpersoneel waren erbij geroepen om te kijken.
Zijn armen werden over de balk gelegd en met touwen
vastgemaakt. Achter zijn knieholtes werd een bezem
steel gebonden. De felle zon brandde boven zijn hoofd.
Telkens wanneer hij van vermoeidheid door zijn knieën
zakte, dwong de pijn van de bezemsteel hem weer
overeind. Als straf voor zijn zwakheid kreeg hij klappen
met de stalen schede van het samoeraizwaard. De
marteling duurde tot hij zijn bewustzijn verloor.
Hij ontwaakte in een kolenkit met de afmetingen
van een extra brede doodskist. Hij lag op een bed van
houtskool onder een deksel van gegolfd plaatstaal,
waar de zon op brandde. Hij moest er ook de hele
nacht blijven liggen. Toen de zon hem weer bijkans
gaar leek te koken werd hij uit de kist gehaald en weer
afgeranseld. Tenslotte werden twee Javaanse vrouwen
van het keukenpersoneel geroepen om hem te wassen.
Daarna mocht hij terug naar de werkplaats.
Was mijn vader 16 jaar later in het veel koudere Den
Haag soms achter zijn vermeende verrader aangegaan?
'Ik krijg hem nog wel te pakken, goddomme, die
Javaanse gladadder,' mopperde mijn vader toen hij
terugkwam, en hij liet zijn mariniersdolk terug in de
fietstas glijden.
Wat een geluk dat hij hem niet te pakken had gekregen!
Maar wat bedoelde hij met 'die Javaanse gladakker'?
Mijn vader kwam zelf van Java, ik begreep er niets van.
Nog minder begreep ik zijn onhandigheid. Het is een
paar jaar later, ik ben 12 en heb een eigen fiets. Op
een avond word ik erop uitgestuurd om bij kennissen
een brief af te geven. Het is windstil, de avond kleurt
blauwzwart. Op de terugweg zie ik een reuzenme-
teoriet boven het Zuiderpark omlaag suizen. Hij is
diamantvormig, heeft een drakenstaart en dooft hoog
boven de boomtoppen. Ik trap op mijn rem en blijf
staan, nagenietend van dit kosmisch wonder.
Ik wil verder fietsen, maar mijn koplamp is uitgevallen.
Ik stop, kijk mijn dynamo na en inspecteer het achter
licht, dat werkt. Daarna begin ik aan mijn koplamp te
rommelen. Dan breekt de lamp van de houder.
Mijn vader is woest de volgende dag, wanneer hij de
kapotte fietslamp ontdekt in de kelder. Hij ontdekt
altijd alles, hij inspecteert de hele dag de godganse
wereld om zich heen, er is niets dat hem ontgaat.
Het is weer op een zaterdag, veel gebeurt op een zater
dag, weinig doordeweeks, dan komt hij moe van zijn
werk en klaagt hij over de pijnen aan zijn rug. Die heeft
hij de ene keer overgehouden van de martelingen van
de Japanners, een andere keer van de zweepslagen
van zijn moeder, en dan weer van een landmijn die
hem ooit uit een pantserwagen een ravijn in slingerde.
Misschien voelen al die pijnen anders, zoals het voor
mij anders voelt wanneer ik met mijn kop tegen de
muur word geslagen of met de riem word afgetuigd.
Een riem over je rug veroorzaakt striemen, dat is alles.
Je kop tegen de muur maakt je zo suf dat je een paar
dagen de lessen op school niet goed kan volgen.
Ik moet mee naar de kelder, waar de fietsen staan. Mijn
vader hanteert een soldeerbout en soldeertin, mijn
broer houdt het stuur vast, terwijl ik met mijn blote
handen het lampenkapje recht op zijn plaats moet
houden, waar het is afgebroken. Ik verwacht een korte
operatie. Solderen is een kwestie van seconden, mag
niet lang duren. Maar mijn vader krijgt het niet voor
elkaar en begint te vloeken. De koplamp wordt zo heet
onder mijn vingers, dat ik haar los moet laten. Dan
begint mijn vader te schreeuwen.
'Je moet die godverdommese lamp vasthouden, slappe
lul die je bent!'
Hij doet nog een poging, terwijl mijn vingertoppen
verschroeien en ik het kapje weer loslaat. Mijn broer
weet dat je een stuk blik niet aan een stalen houder
kunt solderen, dat zoiets met een lasbrander moet.
Hij ziet machteloos toe, mag niets zeggen, net als het
keukenpersoneel op de binnenplaats van die fietsen-
fabriek toen onze vader als een jonge Indo van 19 door
een paar Japanse officieren werd afgetuigd omdat hij
zijn vak niet verstond.
www.alfiedbiiney.com
augustus 2011 31
Moesson #2 augustus 2011.indd 31
28-07-11 15:0
