0
interview
rondzwerven in de wijk en andere delen van
de stad. We hadden op het erf een perkoe-
toet in een kooi aan een lange bamboestaak
hangen. Mijn vader kon de vogel over de
afrastering zien. Hing de kooi in top, dan ging
het ons allemaal goed. Totdat de Japanners
hem wegvoerden van Java, heeft hij ons
enkele malen bezocht. Hij "glipte", hij nam
grote risico's om even bij ons te zijn.'
Na de capitulatie van de Japanners braken er
roerige tijden aan in Soerabaja. Een periode
van chaos, waarin de stad veranderde in een
heftig strijdtoneel van Indonesische natio
nalisten tegen Britse troepen, in het nauw
gedreven Japanners, ex-geïnterneerden die
zich meldden bij de Recovery Allied Prisoners
of War and Internees en uiteraard de burger
bevolking.
De familie Tielman kwam na een enerve
rende voettocht en een treinreis in een
goederenwagon in een kamp perlindoengan
terecht; een Indonesisch 'beschermings
kamp' op de stilgelegde suikeronderneming
Soemobito. 'We ruilden er onze laatste
bezittingen voor eten. Mijn moeder heeft ons
er echt doorheen gesleept', benadrukt Andy.
Halverwege 1946 is de familie weer herenigd.
'Mijn pa vertelde niets over zijn ervaringen
en wij niets over de onze. Zo ging dat.'
In huize Tielman stonden binnen korte tijd
weer instrumenten opgesteld. Andy, zijn
broers Reggy, Ponthon en Loulou en zusje
Jane plukten stiekem aan snaren en sloegen
voorzichtige roffeltjes op drums. Het signaal
voor vader om zijn telgen een gedegen
muziekopleiding aan te bieden. De kinde
ren kozen hun eigen favoriete instrument.
Ze moesten er vooral lol in hebben en zich
bewust zijn van het volgende: 'Het publiek
luistert met hun ogen.' Het betekende dat ze
al vroeg showelementen aan een optreden
leerden toevoegen en contact durfden te
maken met het publiek.
Naast populaire swingnummers als 'Lady be
good', bekwaamden ze zich in traditionele
Timorese volksdansen en bewerkingen van
krontjongliederen als 'Bengawan Solo' en
'Krontjong Moritsku'. De gehele familie wist
een voorstelling neer te zetten die zowel mu
zikale als visuele hoogstandjes bevatte. Andy:
'Mijn moeder opende altijd het optreden van
The Timor Rhythm Brothers, zoals we toen
heetten. Waarna Jane ons, stuk voor stuk,
zingend voorstelde. Ze deed sketches en in
het Nederlands vertaalde Indonesische num
mers als: 'Ketjil ketjil daoen ketimoen', dat
werd dan 'Kleine kleine komkommerblaad
jes'. Maar eigenlijk sleutelden we voortdu
rend aan een voorstelling. Zo speelde ik op
een gegeven moment als openingsnummer
het populaire "Tiger rag". Op een gitaar met
metalen klankkast met een geweldige akoes
tiek. Het doek achter mij was nog gesloten.
Aan het eind van het nummer opende het
doek en brachten we met de hele band nog
maals "Tiger rag" Het werkte.'
In het naoorlogse Indië bestond, na jaren
van ontberingen, een grote behoefte aan
vertier en ontspanning. Ook de uitgezonden
militairen snakten naar amusement waar
een organisatie als het Nationale Inspanning
Welzijnsverzorging Indië aan probeerde te
voldoen. De Tielman familie doorkruiste Java
en wist hun show feilloos aan te passen aan
het aanwezige publiek. Dat gold ook voor
hun optreden in de tuinen van het istana van
Soekarno.
Halverwege de jaren vijftig - de band had
zich inmiddels ook het countrygenre eigen
gemaakt - luisterde Andy naar de eerste
rock-'n-roll nummers die via een Australisch
radiostation de jonge staat Indonesië bin
nenkwamen. Bill Haley, Elvis Presley, Little
Richard. 'Ik had meteen iets met de muziek.
Country kende toen nog geen begeleiding
van drums. Wij deden dat wel en mijn broer
Loulou wilde altijd rammen met een flinke
afterbeat. Dus de rock-'n-roll klonk ons be
kend in de oren. We pikten het makkelijk op',
verduidelijkt Andy.
Net in deze jaren raakt voor de familie de na
tionaliteitskwestie een hoogtepunt. Warga
Negara Indonesia, Indonesisch staatsburger,
worden of naar Nederland? 'Mijn ouders
kozen voor het laatste, omdat ze hier voor
ons kinderen meer mogelijkheden zagen. We
kwamen in 1957 terecht in een pension in
Breda waar we een nieuwe start maakten.'
De jongens gingen meteen voortvarend aan
de slag. Met hun op afbetaling gekochte gi
taren uit de Egmond fabriek, wisten ze al snel
faam te verwerven. De specifieke Tielman-
sound en de bijna acrobatische podium
stunts zorgden voor een riante voorsprong
op andere bands. Ze lieten het publiek
sidderen en in beweging komen. Op YouTube
circuleren tal van registraties. De minuten
lang durende combinatie van 'Black Eyes' en
'Rollin Rock', die in 1960 op de toen nog enige
Nederlandse tv-zender verscheen, geeft een
goed beeld van hun kwaliteiten. Tijdens de
climax van de show ligt Ponthon in een bijna
onmogelijke houding op het podium met de
contrabas over zich heengetrokken, terwijl
hij het instrument laat 'hikken en klikken'.
Loulou maakt al meppend en vegend een
ronde langs zijn drums en bekkens. Reggy
laat vliegensvlugge basloopjes horen en
Andy speelt gitaar achter zijn rug, met de
rechtervoet schuivend over de hals. Ze doen
alsof het de gewoonste zaak van de wereld
is. Maar nergens, maar dan ook werkelijk
nergens, gaat het spektakel ook maar even
ten koste van hun muzikaliteit, timing en
samenspel.
Andy: 'Dat was de kracht van ons als broers.
We kenden elkaar door en door. Op een
gegeven moment verruilden we onze Gibson
gitaren, die we toen voor optredens ge
bruikten, voor de veel lichtere Fenders. Daar
konden we makkelijker mee overgooien. Het
ging nooit mis.'
Na 'Rock little baby of mine' volgde er een
nieuwe platenproductie, een elpee, met
onder andere het nummer 'Swing it up'. De
toenmalige muziekcommentatoren lieten
wederom een storm van kritiek horen, omdat
het rauwe karakter hen niet aanstond. Ook
op de zenders waren de Tielman Brothers
niet te beluisteren, terwijl hun optredens
volle zalen trokken. 'We werden door de radio
geboycot. We zeiden wel eens grappend
tegen elkaar: Ach, we zijn maar een Indische
band', verklaart Andy.
Het waren buitenlandse promotoren die de
internationale allure van de groep onderken-
december 2011 21
Moesson #6 december 2011.indd 21
24-11-11 13:38
