Schrijfster Ayu Utami:
'Mededogen is het eerste
slachtoffer van angst'
0 indonesië
Ayu Utami (1968) wordt gezien als de belangrijkste schrijfster van Indonesië. Ze is een van
de gezichten van de generatie kunstenaars die opkwam na de val van Soeharto in 1998. Haar
vuistdikke derde roman Het getal Fu verscheen onlangs in een Nederlandse vertaling. Net als haar
eerdere romans geeft het boek een beeld van het veranderende culturele en politieke landschap
in Indonesië. Een roman over mededogen, dogma's en dialoog.
door Sjors Bos fotografie Writers Unlimited
Het getal Fu gaat over twee vrienden Parang
Jati en Sandi Yuda die samen regelmatig
bergbeklimmen. Tijdens deze klimtochten
krijgt Yuda regelmatig bezoek van een geest
die hem een mysterieus getal toefluistert: Fu.
De inspiratie om een boek te schrijven over
alpinisme komt van Ayu Utami's levens
partner fotograaf Erik Prasetya. 'Erik was
vroeger een fervent bergbeklimmer. Nadat
zijn beste vriend verongelukte tijdens een
klim, heeft hij 14 jaar niet meer geklommen.
Toen we elkaar net ontmoetten had ik nog
nooit geklommen en Erik klom dus niet meer.
Maar hij bleef me maar verhalen vertellen
over bergbeklimmen. Zoveel zelfs dat ik maar
besloot te leren klimmen... en er een roman
over te schrijven.'
Het schrijven van Het getal Fu duurde uitein
delijk vierenhalf jaar. Volgens Utami haar las
tigste boek om te schrijven: 'Ik wilde zoveel
vertellen zonder dat het ten koste ging van
de structuur van het verhaal. Het is moeilijk
om een simpele structuur te vinden voor een
complex verhaal. Wat dat betreft heeft schrij
ven veel gemeen met bergbeklimmen. Een
goede klimmer klimt schoon. Dit houdt in
dat hij een natuurlijke weg naar boven vindt,
zonder de stenen te beschadigen. Wanneer ik
schrijf, probeer ik volgens hetzelfde principe
te werken. Als het op een bepaalde manier
niet lukt, dan moet ik het niet gaan forceren,
20 Moesson
maar op zoek gaan naar een andere manier
om mijn verhaal te vertellen. Als ik dat niet
doe, wordt het krampachtig en breng ik het
verhaal schade toe.'
Macht in plaats van dialoog
De moderne maatschappij is er volgens Uta
mi op gericht de natuur en elkaar te bedwin
gen en te veroveren. En dat leidt tot weinig
goeds: 'In plaats van dat we de dialoog met
de natuur aangaan, verkrachten we haar.
Het moderne leven en de technologie die
daarbij hoort is de grootste vernietiger van
de natuur. De snelle opwarming van de aarde
de laatste jaren is daar het zichtbare bewijs
van. De moderne mens wordt niet meer
opgevoed om in harmonie te leven met de
natuur. In tegendeel, we worden opgevoed
om haar te veroveren. We worden geacht de
natuur onze macht op te leggen. Neem nou
Indonesië, ik word er verdrietig van als ik zie
hoe mensen met een warm tropisch klimaat
omgaan. Mensen installeren een aircondi
tioner om elk gewenst moment van de dag
hun huizen te kunnen koelen. Ze verkiezen
de muggenspiraal boven de klamboe. Deze
manier van leven geeft een enorme ecologi
sche voetafdruk. En dat geldt niet alleen voor
Indonesië, dat geldt voor heel de wereld.'
In 2008 begon Utami samen met radiosta
tion Green Radio FM een initiatief om 5 hec
tare bomen te planten rond Gunung Gede op
West-Java. 'Toen ik de berg beklom, zag ik de
gronderosie. Behalve erover schrijven, wilde
ik ook iets concreets doen. Door bomen te
planten hopen we in elk geval de erosie rond
Gunung Gede te stoppen. 'De natuur is een
prooi geworden voor de lusten van hebberige
mannen. De bergen worden ontgonnen om
de gesteenten en mineralen die ze rijk zijn te
kunnen verkopen. Bossen worden ontgonnen
om maar aan de vraag naar hout te kunnen
voldoen. Geld is de enige overweging. De na
tuur doet er niet meer toe.'
Respect voor de natuur
De traditionele manier waarop vroeger op
Java de bergen, bossen en het water werden
vereerd, en de onzichtbare geesten die ermee
gepaard gingen vindt Ayu Utami zo slecht
niet. 'Mensen brachten offers aan de geesten
die in de natuur huisden. Het respect dat
mensen voor die geesten hadden, zorgde
tegelijkertijd voor een groot respect voor de
natuur. Die spiritualiteit, dat respect voor de
natuur en onzichtbare geesten is aan het
verdwijnen. Mensen doen het vaak af als
onwetendheid en bijgeloof.'
Religie en spiritualiteit
De paradox is dat religie en spiritualiteit
tegenwoordig belangrijke thema's zijn. Mis
schien wel meer dan ooit tevoren.
Moesson #11 mei 2012.indd 20
26-04-12 17:34
