moet Nieuw-Guinea verlaten
Het jaar 1962 O
Indische jeugd
Baliemvallei
Carel Schneider
door Liesbeth Dolk foto's erven F Springer
'Ons vertrek uit de Baliem werd vooral gekenmerkt door de wee
moedig stemmende zekerheid dat wij nooit meer in het gebied
zouden terugkeren', schrijft hij er zelf later over. 'Opperhoofden uit de
omgeving brachten ten afscheid verse repen varkensvlees en gepofte
aardappelen. Groepjes vrouwen huilden zacht in onze voortuin en
aaiden nog een keer onze zes maanden tevoren in Wamena geboren
zoon. De laatste avond zaten wij als een grote familie in Wamena's
pasanggrahan bijeen: collega's, missionarissen, zendelingen, Papoea's
en bleekgezichten.'
Carel Jan Schneider (1932-2011), die later als auteur bekendheid zou
krijgen onder het pseudoniem F. Springer, wordt geboren in Batavia.
Zijn kleutertijd woont hij in Malang. De scherpste herinneringen
behoudt hij aan Bandoeng waar hij vanaf 1938 naar school gaat en
waar hij tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië wordt
geïnterneerd. Het onlangs verschenen fotoboek Vindplaatsen. De In
dische jaren van F. Springer laat aan de hand van foto's, teksten, docu
menten en gesprekken met Schneider zelf zien, hoezeer deze Indische
jaren hem hebben gevormd, ook als auteur. Vrijwel altijd, in meer of
mindere mate, speelt de Indische achtergrond een rol in Springers
literaire werk. 'Mijn Indische "roots" zorgden er na mijn studie ook
voor dat ik naar Nieuw-Guinea wilde! Ik voelde me in februari 1958
bij aankomst in Hollandia, mijn eerste standplaats, meteen thuis: de
mensen, de natuur...' Binnen een jaar volgt overplaatsing naar FakFak.
In 1959 krijgt Schneider, 27 jaar oud, voor het eerst een eigen post: hij
wordt Hoofd Plaatselijk Bestuur in Kokonao, in de Mimika, waar zijn
dochter wordt geboren. Na tien maanden bereikt hem van hogerhand
alweer een bericht van overplaatsing, ditmaal naar Wamena in de
Baliemvallei, in het zogeheten exploratie-ressort Oost-Bergland. Hij
werkt er als HPB met de Dani, die de in 1956 ontsloten en pas onlangs
onder bestuur gebrachte vallei bevolken. Zijn belangrijkste opdracht:
consolideren, de kersverse broze vrede tussen de verschillende stam
groepen handhaven.
Het eerste jaar woont Schneider er met zijn gezin in een van golfpla
ten gemaakt huis. De post bestaat daarnaast uit een polikliniekje,
een politietangsi met een centrale keuken, een opslagplaats en nog
enkele uit lokaal materiaal opgetrokken huisjes. 'Het geheel wekte bij
eerste aanblik associaties aan een nederzetting van Drentse turf-
Vertrek van Controleur Schneider en zijn gezin
uit de Baliemvallei. Links in wit overhemd: Be-
stuursassistent Dorus Rumbiak. 3 februari 1962
stekers rond de laatste eeuwwisseling', schrijft Schneider. Een paar
honderd meter van de post is het radiostation met vaste luister- en
zendtijden ('Hallo, hallo Wamena Wamena, dit is Hollandia, is meneer
Schneider daar, over, wilt u met iemand spreken, over'), bemand door
een Ambonese radiotelegrafist. Even verderop bevindt zich een ves
tiging van de rooms-katholieke missie. Er is 's morgens en 's avonds
een paar uur electriciteit via een aggregaat, er is geen waterleiding.
Het licht komt voor de overige donkere uren van petromaxen; het
regenwater (drinkwater) valt van het zinken dak in drums, dat ver
volgens wordt gefilterd. Badwater wordt uit de Baliemrivier gehaald,
gemandied wordt er in de open lucht, onder een atap dakje. Van de
post loopt een wandelspoor naar een grasbaan, waar in droge tijden
een vliegtuigje kan landen. Een maal per week komt de Dakota, die
brieven en voedsel aanvoert.
Midden 1961 verhuist deze post aan de Baliemrivier naar een gebied
ten westen van het vliegveld, waar in hoog tempo bouwmaterialen
worden aangevoerd om een echte stad uit de grond te stampen. 'Vol-
mei 2012 41
Moesson #11 mei 2012.indd 41
26-04-12 17:37
