Het begon toen hij samen
Andere tijden presentator Hans Goedkoop schreef een boek over zijn opa,
generaal-majoor Van Langen, die diende bij het KNIL en de opdracht had het
leger te ontmantelen. Het werd een eerherstel voor een man die in de
vergetelheid was geraakt.
INTERVIEW
'Het gaat om wat er
niet gezegd wordt'
Door Ricci Scheldwacht Fotografie Armando Ello
met zijn collega's van het tv-programma
Andere tijden aan een aflevering over
Nederlands-Indië werkte. Een van hen liet
hem een oud bioscoopjournaal zien met de
titel 'Nederlandse troepen ontruimen Djokja'
en vroeg hem: 'Zeg Hans, kan het zijn dat dit
jouw opa is?'
Hans Goedkoop (Ermelo, 1963) keek naar het
beeldscherm en was verrast. De KNIL-officier
die de leiding over de operatie had, kolonel
Van Langen, was inderdaad zijn opa: 'Het rare
is dat ik al jaren bij Andere tijden werkte en
het is daar wekelijkse routine dat je lang ver
geten materiaal van vroeger vindt, maar ik
had er nooit bij stilgestaan dat je ook dingen
over je eigen geschiedenis kon vinden.'
In de man op de film herkende hij zijn opa
helemaal. Hij ontwaarde dezelfde, ietwat
hoekige, ongeduldige motoriek waarachter
een zekere verlegenheid schuilging. 'Mijn opa
heeft een vrij imposante carrière gemaakt,
maar hij durfde bijvoorbeeld niet een winkel
in te gaan. Daar was hij te verlegen voor. Om
daar overheen te stappen had hij zich die
martiale motoriek aangemeten.'
Enthousiast belde Hans Goedkoop zijn moe
der om haar over de film te vertellen. 'Dat
werd een heel raar gesprek, van haar kant
vooral zwijgend. En toen vroeg ik: ma, je hebt
die film vroeger toch wel gezien? Maar ze
kon het zich niet meer herinneren.'
Vier jaar geleden overleed zijn moeder. Voor
hem het moment om uit te zoeken en op te
schrijven wat er in Indië met zijn opa was
gebeurd. Eerst alleen voor de familie, maar
al snel zag hij in dat het een boek moest
worden. Omdat het een verhaal was dat drin
gend verteld moest worden, schrijft hij in het
voorwoord, en dat veel zegt over het einde
van het KNIL en van Nederlands-Indië. Maar
vooral omdat hij met een verhaal over zijn
opa de herinnering aan zijn eigen moeder
levend zou houden, zegt Hans Goedkoop.
Haar geschiedenis kende hij ruwweg wel:
'Mijn moeder is in 1931 in Indië geboren. Ik
weet niet waar, want het was een militair
gezin, dus ze reisden veel. Mijn opa en oma
en hun drie dochters zijn de hele archipel
over geweest. Ze hebben tot 1939 in Indië ge
woond. In dat jaar ging mijn opa met groot
verlof en kwam hij met zijn hele gezin terug
naar Nederland. De oorlog hebben ze hier
meegemaakt. Mijn opa weigerde de
loyaliteitsverklaring te ondertekenen. Hij
heeft de oorlog als Nederlands legeroffi
cier in een Duits gevangenkamp doorge
bracht. Na de bevrijding kwam hij terug
naar Nederland en als KNIL-officier moest
hij direct weer terug in actieve dienst naar
Indië. Mijn oma ging met hem mee. De drie
kinderen bleven in Nederland achter. Zoals
het vaak bij Indische families ging, werden
ze bij "een tante" ondergebracht. Ik kende die
geschiedenis dus wel globaal, maar ik had
me nooit gerealiseerd dat mijn moeder na
haar negende zonder vader was opgegroeid.
In haar latere jeugd was ze helemaal niet zo
bezig met die vader, laat staan met wat hij
later in Indië deed.'
In De laatste man probeert Hans Goedkoop
de lacunes in het geheugen van zijn moeder
op te vullen door op onderzoek te gaan in
de archieven. Het had de familie altijd be
vreemd dat zijn opa, weer eenmaal terug in
Nederland, alleen nog een baan had kunnen
augustus 2012 33
Moesson #2 aug 2012.indd 33
27-07-12 12:34
