Dangdut
'Het heeft tijd gekost voordat mijn ouders
mij toestemming gaven om op het podium te staan.
We zien er uitdagend uit en onze dansen zijn
soms wat wild. Maar we brengen dangdut...
en dangdut is het leven zelf'
mix van Maleise folkmuziek (orkes Melayu),
Indiase filmmuziek, Arabische melodieën,
Sundanese jaipongan, gamelan en Europese
rock en pop. Musikdangdut kent geen gren
zen en als luisteraar word je regelmatig op
het verkeerde been gezet. Zo kunnen in een
nummer strakke gitaarakkoorden, subtiel
fluitspel en bombastisch toetsenwerk elkaar
met alle gemak van de wereld afwisselen.
De grondleggers van de huidige dangdut zijn
Rhoma Irama en zijn vrouwelijke tegenhan
ger Elvy Sukaesih geweest, die in de vroege
jaren zeventig de basis legden. In die tijd
werden vooral jongeren uit de eenvoudige
milieus geraakt door de andersoortige mu-
ziekvariaties en de dichterlijke teksten over
allerhande levensvraagstukken. Inmiddels
zijn honderden vertolkers, het merendeel
vrouw, in de voetsporen getreden van de
eerste generatie dangdut-performers. Erie
Susan, Ikke Nurjanah en Dewi Persik bijvoor
beeld, wisten landelijke en internationale
faam te verwerven. Maar het overgrote deel
van de artiesten geniet plaatselijke bekend
heid. Fitri, Elsa, Emas en Fita zijn vier jonge
vrouwen die hun brood verdienen met het
brengen van dangdut-covers in een straal
van vijftig kilometer rond Cibinong (bij Bo-
gor). Het podium is hun tweede thuis.
Een dangdut-band bestaat uit een combina
tie van moderne en traditionele instrumen
ten als de suling (de fluit) en de kendangs.
Aan het geluid uit deze langwerpige- en
rondvormige drums, die met de vingers of
de vlakke hand zijn te bespelen, ontleent de
muzieksoort zijn naam. Een lange 'dang' en
een korte 'dut': dang... dut. Om breed uit te
kunnen pakken, bestaat een dangdut-gezel-
schap, los van de vocalisten, al gauw uit zes
tot tien muzikanten.
Emas, Elsa, Fitri en Fita leerden elkaar drie
jaar geleden kennen op bruilofts- en gele
genheidsfeesten in de kleinere Sundanese
steden en dorpen als Cigudeg en Cileungsi.
Ze zijn samengebracht door impresario's die
over grote bestanden aan musici beschikken.
'Voor een kawinan, een bruiloft, worden al
tijd meerdere zangeressen benaderd, omdat
we een urendurend programma bieden. Wie
je tegenkomt weet je niet, we spelen altijd
in wisselende formaties. Ook het repertoire
bepalen we meestal ter plekke of we gaan in
op verzoeken van het publiek. Zo is het num
mer 'Alamat Palsu' al weken populair. Het lied
gaat over een vrouw die een vals adres van
haar nieuwe geliefde krijgt en hem tever
geefs, tegen beter weten in, blijft zoeken',
vertelt Elsa (22).
De zangeressen hebben een voortdurende
wisselwerking met het publiek; het zijn echte
entertainers. Ze weten de toeschouwers tot
massaal meezingen te bewegen en geven
belerende adviezen aan leeftijdsgenoten.
'Dia bilang: selama-lamanya', oftewel 'Hij zei:
delen. Op het middagprogramma komen
voornamelijk vrouwen en kinderen af. Daar
passen we onze bewegingen op aan en het
liefst doen we dan aan samenzang. Het is
altijd weer bijzonder om te zien dat veel tie
nermeisjes complete teksten uit hun hoofd
kennen, hoewel ze de diepere betekenis
nog niet begrijpen. Een nummer als 'Kucing
garong' (letterlijk: roofkat) gaat bijvoorbeeld
over het gedrag van foute mannen, maar zij
zien het vooral als een grappig lied. Net zoals
wij dat zelf in onze kindertijd deden.'
'Voor het avondoptreden verruilen we onze
jeans voor showkleding. Mini-jurken, kleurige
rokken, halfopen bovenkleding en pumps.
Rond het podium staan dan hoofdzakelijk
jongeren. De ene keer enkele tientallen en
dan weer een paar honderd. Dat is afhan
kelijk van de grootte van de wijk waar de
voor altijd', waarna er een nummer volgt over
de vergankelijkheid van de liefde. Maar dang
dut staat het meest bekend om het goyang.
Het in alle windrichtingen wiegen, draaien
en stoten van de heupen, vooral gedurende
het brengen van hits met een stevig tempo.
Voor de meeste kijkers levert dit een aanste
kelijk schouwspel op. Een enkeling staat met
zijn ogen te knipperen.
Elsa: 'Natuurlijk is er wel eens commentaar
op ons optreden. Het heeft tijd gekost voor
dat mijn ouders mij toestemming gaven om
op het podium te staan. We zien er uitda
gend uit en onze dansen zijn soms wat wild.
Maar we brengen dangdut. en dangdut is
het leven zelf.'
Fitri (26): 'Het goyang-dansen hoort voor
onze generatie bij dangdut, maar we houden
wel rekening met het publiek. Een optreden
tijdens een bruiloft bestaat uit twee onder-
bruiloft plaatsvindt. Zo'n feest heeft een
grote aantrekkingskracht op alle buurtgeno
ten. Ze zien het als een welkom uitje. Bij de
populaire nummers gaan de handen de lucht
in en deinen de eerste rijen mee. Goyang.
Goyangggg!. roepen we dan', vult Fita (23)
aan.
Alle vier werden ze op jonge leeftijd door
dangdut geraakt, de muziek werd thuis
gedraaid, al dan niet via muziekzender SCTV
en ze bezochten optredens. Als kind schreven
ze de teksten van hun favoriete artiesten
op papier - ze kennen dan ook allemaal een
groot aantal hits uit hun hoofd - en probeer
den zich, door intensief oefenen, de lange
melodieën en het typische dangdut-timbre
eigen te maken. Alleen Emas (21) heeft enige
zangopleiding genoten, de anderen zijn
autodidact. 'Een van de eerste nummers die
ik leerde was 'Lho kok marah', waarin een
24 Moesson
Moesson #4 oktober 2012.indd 24
28-09-12 15:42
