'Ik ben er van
overtuigd dat
mensen die veel
lezen een ver
fijnder karakter
hebben en meer
empathie tonen
voor hun mede
mens'
stroomt, vormt het decor van veel van mijn
verhalen. Omdat ik de plekken waar ik over
schrijf zo goed ken, kan ik er tot in detail over
vertellen.' Literatuurcritici zien Ahmad Tohari
als een schrijver van de armen. Veel van zijn
verhalen ontbloten de geschiedenis van
ongelukkige mensen die in afgelegen dorpen
wonen en maar bezig zijn met een ding:
overleven. Ze doen wat ze kunnen om op de
been te blijven ondanks de sociale, politieke
en economische hindernissen op hun weg.
Zijn boek Ronggeng Dukuh Paruk Het dans
meisje uit mijn dorp), een moderne Indonesi
sche klassieker, speelt zich af in een afgele
gen gehucht in Midden-Java. Het vertelt het
verhaal van het elfjarige meisje Srintil dat
door een dorpsgeestelijke met rupiahtekens
in zijn ogen wordt opgeleid tot ronggeng
(danseres en prostituee). In de roerige tijd
rondom de couppoging in 1965 wordt ze on
gewild de mascotte van de communistische
partij. Het droevige liefdesverhaal schetst
een genadeloos beeld van de bekrompen
dorpsgemeenschap en laat zien hoe het
Indonesische leger in die tijd te werk ging.
Couleur locale
Tegenwoordig is Ahmad Tohari ambassadeur
van basa Banyuwang, de streektaal die ge
sproken wordt in het gebied in Midden-Java
waar hij woont. Samen met een groep vrij
willigers brengt hij één keer per maand een
tijdschrift Ancas uit in en over de streek in
het Banyuwang. 'Ik heb een warm hart voor
deze taal. Wanneer we hem niet actief in le
ven houden, wordt hij opgeslokt door het Ja
vaans en Indonesisch. Daarom ben ik samen
met een groep jonge, enthousiaste mensen
een blad begonnen om ons cultuurgoed te
behouden. Ook heb ik mijn boek Ronggeng
Dukuh Paruk vertaald in het Banyuwang,
de eerste roman in de streektaal.' De 1.500
exemplaren die er van het boek zijn gedrukt,
waren nog voor het boek op de markt kwam
uitverkocht.
Op het moment steekt Tohari een groot deel
van zijn tijd in het opleiden van lokaal, jong
schrijftalent. De schrijvers die onder zijn
vleugels de tijd en ruimte krijgen zich te ont
wikkelen, hebben inmiddels drie boeken met
korte verhalen geschreven. Ook helpt hij
ze bij het opzetten van een onafhan
kelijke uitgeverij. 'Zo zijn ze niet meer
afhankelijk van de grote uitgeverijen
wanneer ze hun werk willen uitgeven.
Ik hoop dat één van deze schrijvers de
nieuwe Ahmad Tohari is. Het zou mooi
zijn als Indonesië meer goede roman
schrijvers heeft.'
Van platteland naar de stad
Tohari is erg te spreken over hoe de Indo
nesische literatuur zich op het moment
ontwikkelt. Vooral de toegenomen vrijheid
voor schrijvers om te kunnen schrijven wat
ze willen doet hem deugd. 'De Indonesische
literatuur is liberaler dan ooit tevoren. Er zijn
eigenlijk vrijwel geen taboes meer. Je ziet
wel dat het karakter van de Indonesische
letteren aan het veranderen is. Tot aan de val
van Soeharto was het platteland het decor
van veel verhalen. Ook in mijn boeken. Dat
is ook wel te verklaren aangezien Soeharto
het platteland altijd als de ruggengraat van
Indonesië zag. Tegenwoordig is de literatuur
meer urban. De verhalen vinden plaats in de
stad en hebben vaak ook stadse thema's. De
conservatieve seksuele moraal van het dorp
is bijvoorbeeld vervangen door een moder
nere, vrijere, stadse variant. Maar tegelijker
tijd is er een geheel nieuwe stroming in de
literatuur. Ultraconservatief en religieus. Wat
zij schrijven, prediken eigenlijk, beangstigt
me. Intolerant ten opzichte van wat andere
mensen denken. Aan de andere kant, ook
dat is vrijheid. In een democratie moet ook
ruimte zijn voor meningen en denkbeelden
die niet die van jou zijn.'
Meer lezen
'Er wordt te weinig gelezen in Indonesië',
vindt Tohari. 'Slechts tien procent van de
24 Moesson
Moesson #7 januari 2013.indd 24
23-12-12 15:10
