BIJZONDERE BESTEMMING
eiland eigenlijk uit twee parten bestaat, bij
elkaar gehouden door een kleine landverbin
ding. Het meest westelijke deel onderging
invloeden vanuit Lombok en Bali. De overige
eilandbewoners kennen een achtergrond die
deels terugvoert naar Boeginese zeevaarders
uit Sulawesi.
Het westelijk gelegen Sumbawa Besar is de
officiële hoofdstad van het eiland. De stad
oogt wat nondescript, maar de sfeer is losjes
en vrij, soms ook dynamisch vanwege de Chi
nese zakenlui, hippe jeugd en het winkelen
de publiek. Voor plezierige reuring wordt ook
gezorgd. Bakso-verkopers doen troettroet, de
toekang saté laat een trettrettret horen, een
verkoopster van ondé-ondé klingelt met haar
belletje, terwijl de mollah oproept tot het
vierde gebed.
Bima, de historische sultan- en havenstad
in het oosten, lijkt meer traditie, karak
ter en kleur te bezitten en kent ook een eigen
taal, het Bimees. De moskeeën jammeren
er echter fors doordringender; het aantal
Mekka-gangers schijnt zelfs procentueel
tot de grootste van de archipel te behoren.
De islam bepaalt sowieso het beeld op heel
Sumbawa. Ik sprak echter ook christenen, die
hun roots vaak op Flores hebben, alsmede
aanhangers van het hindoeïsme die hun
Balinese verleden koesteren. Gelukkig lijkt
tolerantie een algemene eigenschap. Zo ont
moette ik een rechtgeaarde moslim die een
t-shirt droeg waarop de tekst I love Jesus. Een
mogelijke reden, naast tolerantie, was dat
de man geen woord Engels sprak, wat hier
vrijwel standaard is.
De naar highlights snakkende reiziger
heeft dus eigenlijk weinig te zoeken op
Sumbawa. Maar als altijd bevestigen ook hier
uitzonderingen de regel.
Onder echte wave junkies, voor wie platgetre
den bestemmingen als Hawaï of Biarritz al
lang geen uitdaging meer vormen, zijn de bar
rels, tubes en Pipelines, die bij voortduring op
Sumbawa's zuidkust beuken, bijzonder in trek.
Vanuit alle delen van de wereld reizen coole
dudes hier dan ook naartoe, een lustoord voor
de betere surfer. Eenvoudige hotelletjes en
homestays spelen er dankbaar op in.
Aan de noordkust, op het prachtige eiland
Moyo dat schuin tegenover hoofdstad Sum
bawa Besar in de oceaan drijft, biedt een ex
clusief resort haar gasten een heuse tropical
experience. Dat mag ook wel, want voor één
nachtje in een tent - jawel een tent, een luxe
tent weliswaar, maar toch een tent! - rekent
men zonder een gelaatsspier te laten trillen
een kleine duizend euro, zonder ontbijt. Een
local vertelde me vol trots dat wijlen Lady Di,
Bill Clinton, de Saoedische vorst Abdullah en
een beroemde Nederlandse voetballer, ene
'Roed Koellit', er ooit vakanties vierden. Wel
licht brachten genoemde celebrities hun tijd
deels onder water door, want volgens ken
ners behoren de koraalriffen rondom Moyo
tot de fraaiste duiklocaties van Indonesië.
De olijke groep makaken voerde ik aan
als de perfecte metafoor van Sum
bawa. Maar er is nog iets dat recht heeft op
dit predicaat, want ook deze verschijning
wordt meestal genegeerd. En ook hierbij kan
ik 'hem' vrijwel vanaf de veranda van mijn
onderkomen waarnemen, mits het vroeg in
de ochtend is én uitzonderlijk helder weer.
Wanneer aan deze voorwaarden is voldaan,
doemt aan de overkant van de zeestraat, vele
zeemijlen verwijderd, het klassieke, in zacht
aubergine gedrenkte profiel op van een (ooit)
majestueuze vulkaan: de Tambora.
Ongetwijfeld zijn er meerderen die deze berg
kennen, van naam of anderszins. Maar er zal
een nog veel grotere contingent Indonesië-
reizigers zijn dat nooit van de Tambora
heeft gehoord. En dat terwijl vuurspugende
collega's als Krakatau, Merapi, Bromo en
vele andere wél bekend zijn bij de massa.
En toch is het juist deze relatief onbekende
Tambora op Sumbawa die gezorgd heeft
voor de grootste vulkaanramp in de moderne
geschiedenis van de mensheid.
In het vroege voorjaar van 1815 ontplofte
de vulkaan zodanig dat een derde van zijn
toenmalige hoogte (4200 meter) het zwerk
in werd gekatapulteerd. Vanzelfsprekend
werden vele tienduizenden bewoners op
(het dunbevolkte!) Sumbawa en naburige
eilanden direct slachtoffer van de steen
regens, gaswolken en vuurmassa's. Maar
daar bleef het niet bij. De ramp zette grote
delen van Azië in het donker wat zorgde voor
misoogsten, epidemieën en andere sores.
Later onderzoek toonde aan dat ook verder
weg, tot in West-Europa, het leed groot was.
Hongersnoden zorgden wereldwijd voor
aantallen slachtoffers die niet of nauwelijks
zijn te duiden. Het jaar na de ramp zou de
geschiedenis ingaan als 'het jaar zonder
zomer' vanwege het mondiale tekort aan
zonneschijn, overvloed aan regens en (te)
lage temperaturen.
De Tambora zou zelfs de Europese
staalkaart wel eens kunnen hebben be-
invloed. Napoleon kon op die ene ochtend in
juni 1815, in Waterloo, nauwelijks uit de voe
ten doordat langdurige regens het slagveld
in een modderpoel hadden veranderd. Om
die reden kon de kleine keizer zijn aanval veel
te laat inzetten wat hem uiteindelijk fataal
werd. De wereldgeschiedenis veranderde dus
mogelijk door iets wat zich op het nietige en
onbekende Sumbawa voordeed.
Op de doorsnee-toerist zullen deze weetjes
echter nauwelijks invloed hebben. Zonder al
te veel aandacht te besteden aan ordinaire
makaken of een vrij onbekende vulkaan,
verplaatst hij zich gehaast over het eiland,
van links naar rechts of andersom, op weg
naar zich voornamelijk elders bevindende
bezienswaardigheden. Sumbawa vormt voor
de meeste Indonesië-gangers immers slechts
een grijze stepping stone in Multatuli's
langgerekte, oogverblindende Gordel van
Smaragd. Maar is een grijze steen tussen al
dat smaragd niet juist heel erg bijzonder?
januari 2013 33
Moesson #7 januari 2013.indd 33
23-12-12 15:10
