'Hi
INTERVIEW
I oe heten die mensen toch die iemand
I in het bos aanvallen?'
'Struikrovers?'
'Nee, ik bedoel militairen.'
'Guerrilla's.'
'Ja die.'
Het interview is al ruim een uur aan de gang
als Wieteke van Dort voor de eerste maal
niet op een woord kan komen. 'Sinds mijn
hartoperatie heb ik echt manco's in mijn
geheugen.'
Het gebeurde anderhalf jaar geleden.
Ze kwam net van een reünie van het
kinderprogramma Oebele. Op weg naar huis
kreeg ze het heel benauwd. Ze voelde dat het
niet goed zat. Het lukte haar nog net om een
Turkse snackbar binnen te gaan en de eige
naar te vragen om een ambulance te bellen.
In het ziekenhuis kreeg ze zuurstof en werd
ze onderzocht. Dat wordt een hartoperatie,
zeiden de artsen, maar het duurde nog een
week voordat ze haar bloeddruk omlaag had
den. 'Ik had een hele zware operatie, acht uur
en daarna nog tien dagen op de intensive
care om de complicaties tegen te gaan. Nou
ja, we leven nog.'
Een lange tijd van revalideren brak aan. 'Ik
zag mensen binnenkomen die mochten al na
vijf dagen weg, terwijl ik daar maar lag. Dat
was niet leuk. Maar een bloemenzee... Vanuit
de hele wereld kreeg ik brieven en kaarten. Ik
bewaar ze nu in een grote ton, want ik kan ze
niet wegdoen. Op een gegeven moment heb
ik maar in de bladen en op televisie bedankt,
want ik kan niet iedereen terugschrijven.
Vrienden vroegen: "Wat wil je? Kwee lapis,
kwee talam?" En ze kwamen ook met die lek
kere groene pannenkoekjes. Met klapper en
goela djawa. Ach, hoe heten die ook alweer.
Dadar goeloeng ja. Zo heerlijk.'
il Jloesson is bij Wieteke van Dort (Soera-
V I baja, 1943) op bezoek vanwege haar
zeventigste verjaardag. Bovendien zit ze dit
jaar vijftig jaar in het vak. En dat jubileum
viert ze met een aantal optredens. Afgelopen
maand al op de Tong Tong Fair en op 24 juni
in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag.
Daar zullen vrienden en collega's als Willem
Nijholt, Rob de Nijs, Aart Staartjes, Edwin Rut
ten, Riem de Wolf, Yvonne Keuls en Anneke
Grönloh ook optreden. Verder zal ze door het
hele jaar op de Pasar Malam Asia als Tante
Lien te zien zijn met een jubileumshow.
Hele generaties groeiden met haar op. Door
haar optredens in televisieprogramma's als
Oebele, de Stratemakeropzeeshow, J.J. de Bom
en Het Klokhuis was ze jaren achtereen in de
Nederlandse huiskamers te zien.
Voor haar Indische publiek is met name Tan
te Lien niet meer weg te denken. Met haar
creatie Lien van Drommelen, een gevatte
Indische dame op leeftijd, met een altijd
ondeugende blik achter haar brillenglazen,
zette ze het prototype van de Indische tante
neer in wie iedere Indische familie zich stie
kem wel kan herkennen, hoe vernederlandst
de leden inmiddels ook zijn. In 1979 kreeg
Tante Lien nationale bekendheid toen de Late
Late Lien Show door de VARA werd uitgezon
den. Ineens zagen Indische mensen zichzelf
terug in een televisieprogramma waarin zij
zelf centraal stonden en ook de Hollandse
kijker keek massaal mee, want er waren in
die tijd nog maar twee televisiekanalen.
De kiem voor Tante Lien werd al gelegd
tijdens de opnamen van Oebele, zegt
Wieteke. 'Toen spraken Willem Nijholt en
ik allebei vaak met een Indisch accent met
elkaar en daar moesten de anderen dan om
lachen. Ik dacht: als iedereen zo lacht, moet
dat wel leuk zijn. Een paar jaar later, tijdens
de Stratemakeropzeeshow moest ik een
mevrouwtje spelen dat het altijd koud had. Ik
vroeg de regisseur of ik haar met een Indisch
accent mocht doen. Dat mocht. En zo is het
gekomen, want daarna werd ik opgebeld
door een Indische vereniging met de vraag
of ik voor een half uurtje voor ze wilde
optreden. DES heette die vereniging. Door
Eendracht Sterk. Ik zeg: Ik heb helemaal geen
tekst. "Geeft niet", zeiden ze. "Als u alleen
maar een half uur zo praat."'
Toch was Tante Lien niet bij iedereen in
Indische kringen een onverdeeld suc
ces. 'Ik weet nog hoe ik in het begin door
Moesson werd weggeschreven. Er is heel wat
veranderd met de jongere generatie van nu.
Jullie zijn veel coulanter. Als ik lees wat Ricky
Risolles nu zomaar in Moesson mag doen.'
Maar ja, dat was toen en nu is nu. Ze vertelt
dat ze desondanks altijd bewondering heeft
gehad voor Moessons Lilian Ducelle. 'Ik zei
soms als we elkaar tegenkwamen tegen
haar: U haat mij, maar ik bewonder u. Een
van de laatste keren dat we elkaar ontmoet
ten, zei ze: "Wat bewonder je dan in mij?" Ik
zei: Uw scherpe pen.'
Toch vermoedt Wieteke wel waar die wrevel
vandaan kwam. 'Ik heb een keer een filmpje
gemaakt van mijn moeder en mijn tantes,
tante Lex en tante El, waarin je ze hoort
praten. En toen we die film terugzagen, zag
ik mijn moeders ogen groot worden: "Lout, ik
praat toch niet zo tjedoertjedar?!"
"Nou", zegt mijn vader, "in beeld klinkt het
wel wat erger dan in het echt." En toen vielen
mij de schellen van de ogen: ze horen het
gewoon niet van zichzelf. Terwijl je bij mijn
moeder dat accent meteen hoorde. Een hele
struise blanke vrouw, maar met zó'n accent
(ze imiteert haar moeder): "Wiet verdien
je wel genoeg?"' Gelukkig hoort ze nu van
jonge mensen eigenlijk alleen nog maar dat
ze Tante Lien leuk vinden. Je hebt pioniers
werk verricht, zeggen ze haar dan. Of: Je lijkt
net op mijn oma.
In haar vijftigjarige carrière heeft ze veel
voor kinderen gedaan. Maar ze begon haar
loopbaan bij het serieuze toneel, al speelde
ze dan wel vaak een kind. 'Ik kreeg ook vaak
een jongensrol, want ik was klein en plat.
Mensen vroegen me, of ik dat niet vervelend
vond om altijd een kind te moeten spelen.
Dan antwoordde ik: Liever een hoofdrol als
kind dan een dienstmeisje dat een brief mag
opbrengen.' Toen ze werd gevraagd als Julia
in Romeo Julia, dacht ze meteen: dat kan
ik niet. Maar toen zei de regisseur: Het is een
kind van veertien, hoor Wieteke. Ze dacht:
dat kan ik.
'Mijn eerste rol was kindje in de kribbe. Mijn
moeder regisseerde op de Kunstkring in
Soerabaja en ik speelde vaak mee. Mensen
aan het lachen maken. Dat regisseerde mijn
moeder altijd ook zo. Met haar kon ik enorm
de slappe lach krijgen. Ze kon de dingen zo
vertellen dat je wel moest lachen. En als
mijn vader vroeg, of het toch niet een beetje
juni 2013 15
Moesson #12 juni 2013.indd 15
28-05-13 10:28
