Wat was Indië?
De laatste eeuw van Indië in herdruk
Monument
voor opa
.7
'Waarom heb ik dit niet geweten, waarom heb ik dat niet gezien?
Wat is het nut geweest van mijn moeizame studie Indologie in
Leiden? Wat van de zeventien jaren die ik in Indië/Indonesië door
bracht?' Deze openhartige bekentenis deed de illustere bestuurs
ambtenaar C. van Heekeren negentien jaar geleden in dit blad in
zijn bespreking van het boek De laatste eeuw van Indië van J.A.A.
van Doorn. Van Heekeren was diep onder de indruk van de nieuwe
inzichten die het boek hem gaf, want zoals hij zelf met enige verba
zing moest vaststellen, lag het antwoord op zijn vragen besloten 'in
de enorme lijst van literatuur die de schrijver blijkbaar heeft gelezen
en verwerkt.' Zijn ontboezeming over zijn gebrek aan kennis, laat
zien dat Indië zelfs voor een ervaren ambtenaar van het Binnenlands
Bestuur als Van Heekeren, een lastig te bevatten onderwerp bleef.
Wat anderen niet bij hem hadden kunnen bewerkstelligen was Van
Doorn wel gelukt: door het stellen van de juiste vraag was hij erin
geslaagd het wezen van Indië te doorgronden. Die essentiële vraag
is verbluffend in al zijn eenvoud: 'Wat was Indië?' Door de vraag
uitputtend en vanuit verschillende gezichtspunten te beantwoor
den, schetst Van Doorn de totstandkoming van de overgeregulierde
samenleving die Nederlands-Indië uiteindelijk werd. Een samenle
ving die zich uiteindelijk niet meer door regeltjes zou laten sturen.
Het antwoord dat ligt besloten in de ondertitel van het boek zegt
genoeg: 'Ontwikkeling en ondergang van een koloniaal project'.
VOORGALERIJ
'Mijn grootvader is op
zoek geweest naar zijn
sporen van het verleden,
en ik als kleindochter
duik eigenlijk weer
in zijn bestaan', zegt
beeldend kunstenaar
Lique Schoot. In het zorgvuldig door haar opa samengestelde
familiearchief, ontdekte ze onder meer een kopie uit het
KNIL-stamboek met de plekken waar haar opa in Indië was ge
legerd. 'Dat intrigeerde mij zo, dat ik het op mijn beurt besloot
vast te leggen.'
De installatie die hieruit volgde, De Spoorzoeker, is nu te zien
in Museum Bronbeek. Daar is het onderdeel van de openlucht
expositie Bronbekers in Beeld, waarbij de koloniale Indische
geschiedenis vanuit het levensverhaal van zeven oud-Bron
beekbewoners wordt verteld.
'Mijn grootvader is tijdens de Japanse bezetting van Indië te
werk gesteld aan de Pakan Baroe-spoorweg. Dat is volgens mij
een keerpunt in zijn leven geweest', zegt Schoot. Ze schreef
een boek over het verhaal van haar grootvader. Ook schilderde
ze een portret, gebaseerd op een foto genomen in 1941, kort
voor de Japanse inval. Dirk-Jan Schoot kijkt angstig.
Het verhaal houdt op wanneer Dirk-Jan Schoot op 7 augustus
1985 overlijdt. Hij heeft dan ruim twee jaar in tehuis Bronbeek
gewoond.
Bronbekers in Beeld is tot 31 december in Museum Bronbeek te
zien. Museum Bronbeek, Velperweg 147 in Arnhem, tel: 026 -
364 9294. Meer informatie: www.bronbekersinbeeld.com
RANDUNGSCHE MELKCENTRALE
Een meisje
rfyan honderd
Marion
Bloem
BIT'Ks: o<J r- ,f;ruv
Het goede nieuws is dat De laatste eeuw van Indië opnieuw is uitge
bracht, waardoor het boek weer in de aandacht komt. En hoewel het
een wetenschappelijk werk blijft dat je niet even in een namiddag
uitleest, zou het toch verplichte kost moeten zijn voor iedereen die
meer wil begrijpen over het land van zijn voorouders en daarbij ver
der wil kijken dan tempo doeloe, de Japanse bezetting of de Bersiap.
'Ik zou willen, dat dit boek in handen kwam van allen die Indië heb
ben gekend en van iedereen die in het land en haar geschiedenis is
geïnteresseerd', schreef C. van Heekeren negentien jaar geleden. En
met die woorden ben ik het hartgrondig eens. (ricci scheldwacht)
Lees ook de bespreking van C. van Heekeren in Moessons
online archief: moesson.pictura-dp.nl
De laatste eeuw van Indië - Door J.A.A. van Doorn
Walburg Pers: 372 pagina's (paperback)
ISBN 9789057309137 - Prijs: 29,90
De winnaars van het boek Op
reis met een Javaanse edelman zijn mevr.
Y. Coreelmont, mevr. J. Overbeeke-Schreuel
en Gilbert Crawfurd. De winnaars van
Marion Bloems boek Een meisje van 100 zijn: dhr. R. Titalepta,
dhr. F.H. Rijkschroeff, mevr. M. Bouwer, dhr. C. Piket, H.G.
Trouerbach, dhr. W. Boer, mevr. B. van Helden, mevr. J. Spitters-
Mayer, mevr. C.J.M. van Geest en mevr. L.AV. Tilborg. Tot slot
de winnaar van de 2-cd en dvd Kilima Hawaiians, dat zijn H.A.
Nahuysen, dhr. Ch. de Vries, J. de Bruin, mevr. N. de Winter en
mevr. S. Smits. Gefeliciteerd!
augustus 2013 7
24-07-13 18:12
Moesson #2 augustus 2013.indd 7
