UIT DE KUNST
de ban van filmactrice Pearl White in de film
serie The Perils of Pauline. In elke aflevering
moest de jonge, onafhankelijke en moedige
jonge vrouw zich uit hachelijke situaties
bevrijden zonder haar charme en elegance
te verliezen: autoracen, vliegtuigen besturen,
wilde rivieren overzwemmen of paardrij
den. Pauline kon het allemaal. Daar, in die
bioscoop, moet de kleine Toto zich hebben
voorgenomen: dit wil ik ook.
Zoals gebruikelijk bij de Indische elite wordt
ze in 1920 voor haar schoolopleiding naar
de Bloemendaal kostschool voor meisjes in
Holland gestuurd. Ze blijkt een talenknobbel
te hebben en op 16-jarige leeftijd spreekt ze
al vloeiend Engels, Frans, Duits, later komt
daar ook nog Italiaans bij. Haar uitgesproken,
wereldse kledingsmaak, die haar wordt bij
gebracht door de dochters van een vriendin
van haar moeder, levert haar veel commen
taar op van klasgenootjes.
Haar opleiding wordt in Engeland afge
maakt. Inmiddels is ze uitgegroeid tot een
stijlvolle schoonheid met een kulit langsep,
donker haar, groene ogen en een lang en
slank postuur. Ze is trots op haar gemengde
afkomst en op het feit dat ze in de koloniale
samenleving 'een blauwe' wordt genoemd.
Later in haar leven zal Toto altijd met zelfbe
wustheid spreken over haar Javaanse bloed,
ook al heeft ze de neiging om haar exotische
afkomst flink aan te dikken: zo vertelt ze
geboren te zijn aan de voet van de majestu
euze tempel Boroboedoer en haar overgroot
moeder zou deel hebben uitgemaakt van de
harem van de Sultan van Solo. Maar zo is Toto
nou eenmaal: never a dull moment.
In 1928 vertrekt ze naar Parijs, waar ze zich in
het geanimeerde uitgaansleven van de roa
ring twenties stort. Ze heeft geen connecties
of geld, maar door haar jeugd, schoonheid en
bravoure voelt ze zich onoverwinnelijk. 'Ik ga
nooit trouwen', zal ze haar hele leven blijven
verklaren. In Parijs gaat ze met de Russische
aristocratische Mdivani familie om. Een van
de zonen, Alexis, wordt haar minnaar. Ze te
kent een exclusief contract bij het modeblad
Vogue en gaat bij Coco Chanel werken. Daar
vertrekt ze na een half jaar omdat Chanel
haar tijdens het doorpassen op een onplezie
rige manier betast.
Ze wordt mannequin bij o.a. Marcel Rochas
en poseert in opdracht van Vogue voor alle
grote modefotografen als Edward Steichen,
Horst en Cecil Beaton. Maar de meest bijzon
dere foto in de geschiedenis van de mode
fotografie wordt van haar gemaakt door
George Hoyningen-Huene.
Vanaf 1933 woont ze in Londen, waar ze de
maïtresse wordt van de mediamagnaat
Lord Beaverbrook, diens zoon Max Aitken
en van Randolph Churchill, de zoon van
Winston Churchill. Daarnaast had ze affaires
met vrouwen zoals de Hollywoodster en
talkshow-host Tallulah Bankhead. De al even
sensuele filmster viel als een blok voor de
onweerstaanbare Toto. 'Mijn vader heeft me
wel altijd voor mannen gewaarschuwd, maar
nooit wat gezegd van vrouwen!' aldus Tal
lulah Bankhead.
In de Tweede Wereldoorlog werkt Toto als
spionne voor het verzet in Italië en voor de
Britten. Ze wordt in 1941 gearresteerd en
onder barre omstandigheden gevangen
gehouden in verschillende steden in Italië. In
de politieke chaos na de val van Mussolini in
1943, ontsnapt Toto en brengt maanden door
met andere verzetsmensen in de heuvels
rond Perugia. Uiteindelijk wordt Toto door
de Duitsers gepakt en belandt op 11 oktober
1944 in vrouwenkamp Ravensbrück, waar ze
meer dood dan levend uitkomt. Haar vroe
gere minnaar Randolph Churchill komt naar
Göteborg, waar ze voor recuperatie naar toe
is gebracht door het Rode Kruis, en zorgt er
voor dat ze kan herstellen van ondervoeding
en mishandeling en de gedwongen sterilisa
tie die ze moest ondergaan in het concentra
tiekamp. Langzaam weet Toto haar mense
lijkheid weer terug te vinden, ook dankzij de
Duitse galeriehoudster Erica Brausen die ze
in 1946 in Ascona leert kennen. Ze vertrekken
samen naar Londen, waar Toto door de zorg
van Erica verder herstelt.
Na haar terugkomst in Londen neemt Toto de
draad op als It-qirl en begeeft ze zich als van
ouds tussen de rich and famous. Ook blijft ze
er machtige minnaars op nahouden. De gale
rie van haar Duitse minnares introduceert als
eerste het werk van de nu beroemde Francis
Bacon. Mede door het gouden adressenboek-
je van Toto heeft de galerie klanten uit de
hoogste kringen. Daarbij zit ze zelf ook niet
stil. Ze volgt een studie archeologie en werkt
mee aan opgravingen in Turkije. Daar leert ze
spelenderwijs Turks.
Toto en Erica Braussen maken geen ge
heim van de relatie die ze hebben en leiden
openlijk een lesbisch liefdesleven, hoewel
homoseksualiteit in Groot-Brittannië nog
strafbaar is 'Zij leefden hun leven in vrijheid
in de werkelijke betekenis van het woord,' al
dus een goede vriend die in de biografie aan
het woord komt. De laatste jaren van haar
leven woonde Toto met Erica Brausen op het
Italiaanse eiland Panarea, vlakbij Sicilië.
Bestel nu De Javaanse bij Moesson! Maak
19,90 (incl. verzendkosten) over op reke
ning NL77INGB0000006685 ten name van
Moesson in Amersfoort en ovv 'De Javaanse'.
Vergeet uw adresgegevens niet te vermel
den! We sturen het boek zsm op. Online
shoppen kan ook! Op www.moesson.nl
De Javaanse
Het turbulente leven van Toto Koopman
Door Jean-Noël Liaut
Uitgeverij Ad. Donker (paperback)
ISBN: 9789061006787
Prijs: 17,90
november 2013 29
Moesson #5 nouemher 901.3inrlrl 99
93-10-13 1759
Kijk op onze
nieuwe website
www.moesson.nl
