Cosman Citroen
UIT DE KUNST
In 1915 arriveerde Cosman Citroen in Soera-
baja om als gemeentearchitect te werken.
Hij was in 1881 in Amsterdam geboren in een
joods gezin van diamantbewerkers. In 1902
studeerde hij af op de afdeling Bouwkunde
van de Ouelliniusschool te Amsterdam en
in 1907 werkte hij bij het architectenbureau
J.F. Klinkhamer en B.J. Ouendag mee aan
het ontwerp van het hoofdkantoor van de
Nederlandsch Indische Spoorwegen (NIS) in
Semarang.
Vanaf 1915 was Citroen werkzaam als
zelfstandig architect in Soerabaja. Daar
voltooide hij tot aan zijn dood in 1935 20 wer
ken, met als meesterwerk: het stadhuis, waar
hij als een Gesamtkunstwerk de inrichting
ontwerpt tot aan de meubels toe.
Naast opdrachten voor particuliere wonin
gen waren bedrijven als Borsumij en de
sigarettenfabriek Faroke ook klant van hem.
Verschillende bruggen zoals de Goebengbrug
en de Wonokromobrug zijn een ontwerp van
hem. Het Darmoziekenhuis is ook van zijn
hand. Als stadsplanoloog stond hij zijn man
netje, zoals bij de stadsuitbreiding Ketabang.
Met al zijn bouwwerken en stadsinrichting
heeft Cosman Citroen het stadsbeeld van
Soerabaja in sterke mate bepaald.
In 1935 overleed Citroen. Inmiddels is zijn
graf ernstig in verval geraakt. De marmeren
plaat met de naam van deze grote Suraba-
yaan is weg geroofd. Zodra het op Kembang
Kuning namelijk donker wordt, wordt de be
graafplaats het werkterrein van prostituees,
pooiers en andere vage figuren. Tijdens mijn
verblijf in Surabaya afgelopen maand, wilde
ik dit met eigen ogen zien. Inmiddels heeft
de vrouwelijke burgemeester van Surabaya
verlichting laten aanbrengen langs de weg
door het kerkhof. Een hele verbetering. In
het flauwe schijnsel zag ik wel wat schim
mige figuren en travestieten probeerden
onze aandacht te trekken.
Onder leiding van een andere bekende Su-
rabayaan, Eddie Samson, ontstond het plan
om het graf van Cosman Citroen op een
eenvoudige manier te restaureren. Geen
gebruik van marmer, maar eenvoudige
gemetselde bakstenen en een gedenksteen
met Citroens foto, evenals diens belangrijk
ste gebouwen voor Surabaya. De geschatte
kosten bedragen ongeveer 1200,-. Hierbij
roep ik oud-Surabayanen en eenieder die dit
plan wil ondersteunen op om een financiële
bijdrage te geven. U kunt contact met me op
nemen en dan zorg ik er voor dat uw bijdrage
werkelijk op de goede plek komt.
frans@leidelmeijer.nl of 06 - 531 40 344.
U.
FOTO: MICHIEL ELSEVIER STOKMANS
Frans Leidelmeijer
bespreekt iedere maand kunst die is
ontstaan uit Europese en Indische
kruisbestuiving.
december 2013 23
Moesson #6 december 2013.indd 23
30-11-13 09:42
AHjei
30-,
