INTERVIEW
bleek vorig jaar tijdens een bijeenkomst
van het Indisch Herinneringscentrum in het
Museon in Den Haag over herdenken. In het
hol van de leeuw stelde hij voor de Indiëher-
denking van 15 augustus voortaan op 4 mei
te houden. Indo's zouden zich met een eigen
herdenking alleen maar buitensluiten van de
rest van Nederland.
Na die bijeenkomst sprak een Indische me
neer hem erop aan dat Indo een scheldwoord
is. Bo Tarenskeen: 'Dat heb ik nog nooit ge
hoord. Mijn oma is 92 en die heeft het altijd
over Indo's. Ze is geboren in Bandoeng. Mijn
opa in Djambi op Sumatra. Ze zijn allebei
Indo. Mijn vader is 100% Indisch. Of beter
gezegd: 100% gemengd. Mijn oma is joods,
Nederlands, Chinees. Mijn vader is bruin,
mijn moeder blank.'
In 1962 kwam zijn familie noodgedwongen
met de laatste migratiegolf naar Neder
land, nadat Nieuw-Guinea in Indonesische
handen was overgegaan. Het laatste stukje
Nederlands-Indisch grondgebied was nu ook
verloren. Het was niet de eerste keer dat zijn
opa en oma hun geboorteland kwijtraakten.
In 1949 was zijn oma met de boot onderweg
naar huis, toen ze midden op de Indische
Oceaan een telegram van haar man ontving.
'Schat, vaar maar door naar Nieuw-Guinea,
want Indië is niet meer van ons.'
Tijdens hun verlof in Nederland was zijn
tante geboren. De artsen vonden haar nog te
klein om de lange oversteek te maken. Opa
ging alvast terug, oma zou hem met twee
kleine kinderen achternakomen. In 1952 werd
Bo's vader in Hollandia geboren.
'Mijn opa was ingenieur. Zowel van opa's als
oma's kant kwamen ze allemaal uit archi
tectenfamilies. Mijn opa was goed met Soe-
karno. Ze hadden aan dezelfde hogeschool
gestudeerd. Soekarno vroeg hem: "Dick, help
me ons land op te bouwen. Blijf hier." Mijn
opa antwoordde: "Sorry Boeng, als ik dat doe,
word ik in mijn eigen land een tweederangs
burger. Ik ben liever in een ander land een
tweederangsburger dan in mijn eigen land."
Mijn overgrootvader, de vader van mijn oma
is na de onafhankelijkheid wel naar Indone
sië gegaan om daar als architect te werken.
Die kon absoluut niet aarden in Europa. Later
kreeg hij op Java een hersentumor. Op de
boot terug naar Nederland is hij overleden.
Ze hebben hem een zeemansgraf gegeven.'
De verhalen die thuis werden verteld, waren
altijd de exotische en spannende verhalen,
zegt hij. Voor emotionele betrokkenheid was
geen plaats. 'Als ik aan mijn oma vraag, hoe
dat dan was om midden op zee te horen dat
je land niet meer bestaat, zegt ze: "Dat was
wel raar." Maar verder wordt er over gepraat
alsof het een soort natuurkracht was, die ze
maar moesten ondergaan. Terwijl het toch
behoorlijk choquerend geweest moet zijn.
Over de bersiap vertellen ze ook niets. Ze
hebben dat niet aan den lijve ondervonden,
zegt mijn oma dan. Dat vind ik raar, want ze
hebben er middenin gezeten. Ik heb nooit
meegekregen wat het voor hen persoonlijk
betekent. Dat je land niet meer van jou is en
dat je ergens anders een bestaan moet op
bouwen. Mijn oudoom, het broertje van mijn
oma, liet zich laatst voor het eerst ontvallen
dat hij na Indië nooit meer ergens heeft kun
nen wortelen. Hij heeft na Indië lang in San
Francisco gewoond voor hij naar Nederland
kwam. Hij zegt dat als je wortels eenmaal
zijn afgeknipt, ze nooit meer zo diep kunnen
gaan als in je geboortegrond.'
Lange tijd was zijn Indische afkomst
voornamelijk iets exotisch. 'Iets waarmee
ik indruk kon maken op mijn vrienden. Het
was iets wat me onderscheidde van de rest;
alleen in die zin maakte het deel uit van mijn
identiteit.'
Hij ontdekte dat zijn Indische afkomst meer
voor hem betekende toen hij voor het eerst
een vriendin had. 'Een blanke, Hollandse,
hoogblond, met voorouders uit Marken, dus
hoe Hollands wil je het hebben. Die wees mij
erop dat ik een typisch Indische stem heb.
Tot ik de baard in de keel kreeg, sprak ik heel
geaffecteerd. Heel keurig, heel deftig. Overal
waar ik kwam werd ik gepest. Vooral op de
middelbare school. Ik wist niet hoe ik eraan
kwam. Ik kom niet uit een aristocratisch
milieu. Maar toen ik me erin ging verdiepen,
las ik dat de Indo's die hier kwamen Neder-
landser wilden zijn dan de Nederlanders. Ze
kenden de topgrafie beter dan Nederlanders
en gingen daar prat op.'
Zijn vriendin gaf hem Indische duinen van
Adriaan van Dis. 'Dat raakte een soort oer
gevoel waarvan ik niet wist dat het er was.
Ik moest heel erg aan mijn opa denken. Ik
voelde iets heel ouds, wat wel van mij is en
ook weer niet. Ik voelde mijn culturele en
mijn historische leeftijd. En dat die niet stopt
bij de oppervlakkige en pittoreske verhalen
van mijn familie. Ik voelde een verbinding die
niet alleen maar exotisch is. Nee, ik nam iets
diepers waar.'
Later maakte hij eenzelfde soort gewaar
wording mee op Bali. Met zijn vriendin
- inmiddels zijn ex - zat hij een keer in een
wit marmeren hotel, met uitzicht op zee. In
een superkoloniale setting. 'De bedienden
liepen rond in witte kleding en we zaten daar
cappuccino te drinken voor 3 euro, heel veel
geld in Indonesië. Een paar tafels verder zat
een Haagse Indische familie die in dat hotel
logeerde, iets wat mijn vriendin en ik niet
konden betalen. We keken naar dat gezin -
twee ouders, kinderen en een grootmoeder.
En toen zei mijn vriendin: "Het is voor die
mensen heel belangrijk om hier te zijn." Die
observatie verbond ik met wat ik zelf eerder
had gevoeld. Met hoe belangrijk het is om
er te zijn. Natuurlijk geldt dat voor iedereen,
maar op dat moment begreep ik opeens een
fundamenteel deel van de Indische cultuur.'
Zijn familie kwam ruim tien jaar na de eerste
grote groep Indo's in de jaren vijftig naar
Nederland. 'Ik denk dat ik me daarom nooit
verbonden heb gevoeld met de Indische
gemeenschap. Omdat ik niet dat verhaal uit
de jaren '50 deel. Natuurlijk is mijn opa hier
ook gediscrimineerd en kreeg hij als bruine
ingenieur de kloteklusjes, terwijl hij een ge
weldig ingenieur was, maar hij werd opeens
gedegradeerd omdat hij in een blanke wereld
terechtkwam. Natuurlijk, dat is ook gebeurd.
En ik snap ook wel dat heel veel Indo's niet
naar Nederland gingen, maar naar Amerika,
Australië, Scandinavië of Canada om daar
een nieuw bestaan op te bouwen.'
De noodzaak om een nieuw Indisch werk
te schrijven drong zich bij hem op door
mei 2014 15
Moesson #11 mei 2014.indd 15
28-04-14 10:06
