'In Indonesië
zijn dromen de
avonturen van
de ziel van de
dromer tijdens
diens slaap'
Oneirocritica
Sigmund Freud
Tolak bala
Maleise droomboeken uit Indonesië dragen
onmiskenbaar het stempel van Arabische
teksten over dromen uit het Midden-Oosten.
Zo komen in een aantal Maleise lijsten met
dromen Islamitische profeten, kamelen en
leeuwen voor. Op hun beurt zijn de Arabische
droomboeken terug te voeren tot het Griekse
werk Oneirocritica ofwel De interpretatie van
dromen, van de schrijver Artemidorus (2e
eeuw na Chr.). Maar ook voor de komst van
de Islam naar Zuidoost-Azië hechtte men
belang aan dromen. Inheemse opvattingen
over dromen en droomuitleg raakten echter
later vermengd met tradities uit het Midden
Oosten.
In het westen wordt de droom gezien als iets
persoonlijks: als een onbewuste verwer
king van de ervaringen van de dromer, of
als een uiting van verdrongen, persoonlijke
verlangens (met dank aan psychoanalyticus
Sigmund Freud). Het lijkt dan ook vreemd
dat in landen waar men belang hecht aan
dromen, zoals Indonesië, mensen dezelfde
dromen hebben. Zij dromen de dromen die
ze kennen uit de mondelinge overlevering en
de droomboeken. In andere woorden, in die
culturen zijn dromen cultureel bepaald. Een
typisch voorbeeld is de droom van een vrouw
die in haar droom door een slang wordt
gebeten of ontvoerd; de slang staat symbool
voor haar toekomstige echtgenoot.
Dromen lichten een tip op van de sluier die
de toekomst bedekt. Met kennis over de
toekomst kun je proberen het kwaad dat
op je wacht af te wenden. Tolak bala wordt
dat genoemd. Je kunt dit doen door offers
te geven aan goden of voorouders, geld te
schenken aan de armen, bepaalde rituelen
uit te voeren en te bidden. Hier volgt een
voorbeeld van zo'n ritueel: Je neemt een sapu
lidi of de stevige nerf van een groot blad. Die
breek je vervolgens in zeven gelijke stukjes.
De stukjes stop je met een flinke schep zout
in een stukje stof. Dit pakketje begraaf je in
de grond, terwijl je je tot Allah richt en hem
vraagt jou en je gezin te beschermen.
mei 2014 23
Moesson #11 mei 2014.indd 23 -fffi# 28-04-14 10:06
