'Verlies en eenzaamheid'
RECENSIE
Aambeien
Politionele acties
Van Mook,
de laatste landvoogd
en wil voelen wat die persoon geroken en
gevoeld heeft, wil lopen waar die persoon
gelopen heeft.' Kan ik mij iets bij voorstellen,
als het de bedoeling is dat de biografie gaat
leven. Maar wel ervoor waken om tijdelijk
een kloon te willen zijn. Welnu, Van Mook is
springlevend in het boek en is van geboorte
tot zijn overlijden te volgen. 'Dit boek gaat
over een man die zijn gezin, zijn geliefde en
zijn vaderland verliest. Zijn vaderland was
Indië. Dit boek gaat over verlies en eenzaam
heid' schrijft de auteur in de proloog.
Terzijde: begin het boek op bladzijde 367,
Epiloog.
'Kan een biograaf voorbijgaan aan het
privéleven van zijn onderwerp? Menig auteur
van een politieke biografie vindt van wel.
Anderen zijn van mening dat een biografie
altijd tekortschiet als het persoonlijk leven
terzijde wordt gelaten', is het thema van het
boek Privé in de politieke biografie (2007).
Een van de auteurs zegt daarin: 'De biograaf
moet aantonen dat iemands persoonlijke
achtergrond van invloed is geweest op zijn
publieke wapenfeiten. Als dat niet gebeurt,
kun je beter geen biografie schrijven'.
Is het van belang om in de Van Mook-biogra-
fie uitvoerig te lezen dat Van Mook relaties
heeft gehad met verschillende secretaresses?
Dat hij een slecht gebit had? Dat hij werd
behandeld voor aambeien? Dat zijn laatste
partner een kunstgebit kreeg?
In Trouw van 13 mei 2014 wordt de biograaf
gevraagd of de verhoudingen met zijn se
cretaresses invloed hadden op het politieke
handelen van Van Mook. Van den Berge ant
woordt: 'Nee, ik denk het niet, daarvoor was
hij te ambitieus. Het was misschien eerder
andersom. Het was een buitengewoon een
zame man die liefde zocht en af en toe naar
een aai over zijn bol verlangde.'
'Een vrij en gelukkig Indonesië', staat op
de achterflap van het boek, 'is de biografie
van de controversiële laatste landvoogd
van Nederlands-Indië die in juli 1947
een grootscheepse militaire actie tegen de
Republiek Indonesië ontketende. Dat was in
tegenspraak met zijn lijfspreuk "een vrij en
gelukkig Indonesië".'Van Mook wordt hier
wel neergezet. De machtiging voor de eerste
politionele actie kwam, meen ik toch, van
Den Haag.
Toen de biograaf begon te vertellen dat Van
Mook op jonge leeftijd koning wilde worden
van een nog te ontdekken Afrikaans land,
was ik erop voorbereid dat een link zou
worden gelegd met Multatuli en zijn wens
om keizer van Insulinde te worden. Die link
kwam er gelukkig niet. Wat wel kwam, was
een psychologische exercitie van de biograaf
over het feit dat Van Mook, enig en 'dus'ver
wend kind, bazig was tegen leeftijdgenootjes
en dan volgt iets over neuropathie. Maar
misschien wilde de biograaf hier alleen maar
even grappig zijn.
Minder grappig is dat de biografie diepte
ontbeert, omdat er geen beeld wordt gege
ven van bijvoorbeeld dood en verderf, angst
en wanhoop, chaos en paniek tijdens en na
de oorlog. De bevolking is met een gum ge-
fotoshopt. Evenmin is te lezen hoe Van Mook
dacht en sprak over bijvoorbeeld Soekarno
en Hatta.
Niet lezen de biografie? Natuurlijk wel.
Kopen en lezen dat boek. De werken van Van
Mook zijn het waard om herinnerd te wor
den. De biografie komt in mijn boekenkast,
naast het boek De laatste landvoogd van
J.C. Bijkerk (1982). En de boeken van en over
Wilhelmina, Drees, Soekarno, Schermerhorn,
Beel, Stikker en alle andere hoofdrolspelers in
het verhaal van het einde van Indië worden
afgestoft. En nu ga ik Vincent Mahieu lezen,
het verhaal 'Een bloedbad voor Ferdi'.
Tom van den Berge: H.J. van Mook, i8g4~ig6s.
Een vrij en gelukkig Indonesië
Bussum: uitgeverij Thoth, 2014.
Gebonden, 416 pagina's. ISBN
9789068686265. Prijs 29,90.
juli 2014 19
Moesson #1 juli 2014.indd 19
27-06-14 15:45
