Trauma
UIT DE KUNST
augustus 2014 27
Moesson #2 augustus 2014_V4.indd 27 {S} 23-07-14 23:;
'Compositie' is de titel van dit prikkelende
schilderij, waarbij je wordt aangetrokken
door de vloeiende, geabstraheerde vormen
en veelkleurigheid. Zodra je echter goed
kijkt en hoort dat de kunstenaar Alex van
Ravenswaay (1922-2002) een compositie
heeft gemaakt van gestapelde lijken, krijgen
de gezichten en lichaamsdelen een andere
betekenis.
Van 1942 tot 1946 zat Van Ravenswaay ge
vangen in 12 jappenkampen en ook heeft hij
aan de Birma-spoorweg gewerkt.
Bij mishandeling door de Kempetai liep hij
een gebroken kaak en een schedelbasisfrac-
tuur op. In de gevangenis van Singapore
werd hij samen met geïnterneerde Australiërs
verdacht van kippendiefstal, waarna de
Japanners hen onderste boven aan een vlees
haak hingen, brandende sigarettenpeuken
over hun hele lichaam drukten en gloeiende
sintels op hun geslachtsdelen legden. Aan
het einde van de oorlog woog hij 35 kilo.
In 1946 vertrok hij met de Sibajak naar
Amsterdam. Hij trouwde met Frieda Sieger.
Samen kregen ze in 1952 een dochtertje:
Madelon. Hij ondervond weinig begrip in
Nederland voor het doorstane oorlogsleed.
Na een kortstondig dienstverband bij de
gemeente van Amsterdam besloot hij zijn
brood te verdienen met zijn grote passie, het
schilderen.
Alex werd geboren in Soekaboemi. Het inter
raciale huwelijk tussen zijn Hollandse vader
die assistent-resident was en zijn Javaanse
moeder, viel niet bepaald in goede aarde
bij de koloniale overheid en de familie
Van Ravenswaay. Zijn vader stuurde Alex op
achtjarige leeftijd met zijn broer Daan naar
Nederland waar hij uiteindelijk naar de
Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten
in Den Haag ging. Docente en schilderes
Charley Toorop onderkende direct zijn schil
derstalent. Na zijn opleiding vestigde hij zich
met zijn broer Daan op Bali, beiden pasten
als mengbloeden niet in het stijve Holland. In
Den Pasar voelden ze zich wel senang totdat
ze in 1942 door de Japanners krijgsgevangen
werden gemaakt.
Midden jaren '70 stopte hij met schilderen. Hij
leed aan evenwichtsstoornissen, chronische
vermoeidheid, hoofdpijnen en dysenterie.
Zijn gezichtsvermogen was zwaar achteruit
gegaan omdat hij in het kamp vaak urenlang
gedwongen werd in de zon te kijken. Ondanks
FOTO: MICHIEL ELSEVIER STOKMANS
Frans Leidelmeijer
bespreekt iedere maand kunst die is
ontstaan uit Europese en Indische
kruisbestuiving.
zijn grote talent kon hij niet als actief
exposerend kunstenaar naar buiten treden,
verlamd door zijn kampverleden en het
onbegrip in zijn vaderland. Met het weelderige
kleurgebruik in zijn werk heeft hij dit enigs
zins kunnen verhullen. Hij hield van kleur, het
betekende hoop voor hem.
