Place
you have
left
behind
UIT DE KUNST
Voor de tentoonstelling Indisch DNA in het
Coda museum in Apeldoorn, stelde ik Ben
Manusama (1957) voor om een portret te
maken van de enige vrouwelijke kaapster
van de trein bij De Punt, Hansina Uktolseja.
Bij de beëindiging van de treinkaping in 1977,
werd ze doodgeschoten. Na enige aarzeling
stemde hij toe, wetend dat het niet makke
lijk zou zijn, omdat er weinig of onduidelijke
foto's van haar zijn. En hoe kon hij een goed
evenwicht vinden tussen afstand en betrok
kenheid?
Het is hem goed gelukt, want het is een mooi
en integer portret geworden met de titel
Place you have left behind. Hij vindt zelf dat
het portret de persoon Hansina overstijgt.
Het schilderij verwijst ook naar Martha
Christina Tiahahu, een Molukse vrijheids
strijdster die in 1817 tijdens de opstand van
Pattimura tegen het Nederlandse gezag
streed. Op de Molukken zijn twee stand-
Olieverf, potlood en gesso op
katoen, 100 x 160 cm
beelden van haar. Tegenover de fundamenten
van de rumah tua (het stamhuis) Manusama
in het dorpje Abubu - het geboortedorp van
Martha Christina - op het eiland Nusalaut. In
Ambon werd een 8 meter hoog standbeeld
van Martha Christina onthuld in 1977, het
zelfde jaar dat Hansina de dood vond. Beide
vrouwen staan symbool voor de strijdbare en
kwetsbare vrouw in het algemeen.
Ben Manusama heeft Hansina staand afge
beeld. Waar eerst een vuurwapen zat is nu
een open plek. De sarong die ze draagt ver
wijst naar haar oorsprong, kind van het volk
en de cowboylaarzen laten zien dat ze toch
ook gewoon een meisje van haar tijd was.
Van een terroriste is ze een gewoon mens
geworden.
Indisch DNA, Coda-museum in Apeldoorn,
van november 2014 t/m januari 2015.
FOTO: MICHIEL ELSEVIER STOKMANS
Frans Leidelmeijer
bespreekt iedere maand kunst die is
ontstaan uit Europese en Indische
kruisbestuiving.
oktober 2014 25
Moesson #4 oktober 2014.indd 25
26-09-14
