y?'
m
Si
b°
Kind van
de rekening
Hell Ships
MIPS
Hebbes! i
.si^'vP
'Kind van de vijand'
werden ze genoemd, maar
veel neutraler is 'oorlogs
kinderen' of het door wetenschap
pers gemunte 'children born of war'.
Het laatste geeft preciezer aan waar
het om gaat, namelijk om kinderen
die zonder de oorlog niet geboren
zouden zijn. Het zijn de nakomelin
gen van een Japanse vader en een
Indische moeder. Achter de bena
mingen gaan pijnlijke persoonlijke
geschiedenissen schuil. Wie naar zijn
biologische vader zoekt, zoekt naar
een naam en naar een identiteit. De
behoefte om te weten wie je vader
is, is een fundamentele behoefte
die taal, tijd en cultuur overstijgt. In
tegenstelling tot wat veel mensen
denken, zijn veel Japanse oorlogsar
chieven bewaard gebleven, zegt Kaori
Maekawa van de stichting Oorlogs
getroffenen in de Oost (S.O.O.). Maar
op eigen houtje onderzoek doen, is
nauwelijks mogelijk: de Japanse over
heid is onverschillig, de privacywet
geving streng en het archief weinig
toegankelijk - zeker voor wie geen
Japans beheerst.
In Utrecht organiseerde de stich
ting S.O.O. een symposium over het
onderwerp met sprekers uit Japan en
Europa. De stichting is opgezet om
mensen te helpen bij hun speurtocht
naar hun biologische vader. Kaori
Maekawa: 'We hopen dat we een
begin kunnen maken met de sociale
acceptatie van het zogenaamde
"kind van de vijand".' Het symposium
maakte duidelijk dat het vraagstuk
van de oorlogskinderen veel meer
mensen raakt dan alleen de Indische
groep. Het is een universeel vraag
stuk want zolang er oorlogen zijn,
zullen er oorlogskinderen worden
geboren. De Japanse advocaat
Hiroyuki Kawai zet zich al jaren
lang belangeloos in voor de nako
melingen van Japanse militairen en
niet-Japanse moeders. Op een vraag
waarom hij dat deed, antwoordde
hij dat iedereen het recht heeft om
zijn identiteit te kennen en hij het
als een morele plicht beschouwt om
oorlogsweeskinderen te helpen. De
Japanse overheid is daarin nalatig
en, zo zei hij via een vertaalster, 'ik
ben daarvoor geschaamd.'
Meer informatie:
www.s-o-o.nl
Hell Ships is de titel van een dvd-box met drie docu
mentaires over het lot van de krijgsgevangenen die
tijdens de Tweede Wereldoorlog dwangarbeid moesten
verrichten. De Hell Ships waren de schepen waarmee de
Japanners hun krijgsgevangenen door Azië vervoer
den. De transporten waren zeer gevaarlijk,
want onderweg waren ze regelmatig het
doelwit van de Britse en Amerikaanse marine en lucht
macht. Niet zelden werden de schepen gebombardeerd
of getorpedeerd en door de geallieerden tot zinken
gebracht. Ook al wist men aan geallieerde kant dat er
eigen mensen aan boord waren. Die zaten doorgaans
met veel te veel opgepropt in het ruim en konden
bij een voltreffer geen kant op. Een afschuwelijke
gedachte. De ondergang van de Junyo Maru, dit jaar 70
jaar geleden, was een van de grootste scheepsrampen
in de geschiedenis.
De titel Hell Ships dekt overigens niet helemaal de
lading. Want de documentaires geven ook een indrin
gend beeld van de werkkampen waar de gevangenen
naartoe werden gebracht en hoe het eraan toeging bij
de aanleg van de beruchte Birma-spoorlijn, de Pakan
Baroe-spoorlijn op Sumatra en de vliegvelden op Flores
en de Molukken.
Filmer Kees Maaswinkel interviewde een aantal voor
malig krijsgevangenen, onder wie de onlangs overleden
Indische oorlogsheld Giovanni Hakkenberg. Hun getui
genissen en de prachtige tekeningen die gevangenen
tijdens hun gevangenschap maakten en die worden af
gewisseld met zwart-wit
archiefbeelden, illustreren
de veerkracht van men
sen. Welke ontberingen
de gevangenen moesten
doorstaan, hoe ze als
paria's vernederd werden,
welke wreedheden ze
moesten ondergaan en
hoe ze de dood in de ogen
zagen, ze gingen door
met leven. Een ontzag
wekkend document.
(RICCI SCHELDWACHT)
r^cUMENTAlM»
de Mol
Moesson mag 5 exemplaren van de dvd Hellships
verloten! Meedoen? Stuur voor 14 oktober een mail
met uw adresgegevens naar redactie@moesson.com
met in het onderwerpsveld 'Hellships'. Een kaartje
sturen kan natuurlijk ook, naar Moesson, postbus
2074, 3800 CB in Amersfoort.
k Een gouderftarrière i
8 Moesson
I
I
De oeuvre-box van Anneke Grönloh j
is gewonnen door: Dé Janssen-Her-
bergs, F.H. Engelen, W.Waitz en H.A.
Nahuysen. De Gids historische stads
wandelingen Indonesië is gewonnen
door: K.C. Gouwen, Scilla Topper, J.
ter Burg, E.R. Steinebach-van Reijn
1
en Nol Kok. Gefeliciteerd!
1
Moesson #4 oktober 2014.indd 8 26-09-14 09:51
