'IK BEN HEEL
ERG BLIJ DAT
IK IN DEZE FILM
EINDELIJK EENS
EEN KEER ECHT
GECAST BEN ALS
INDO
ALS
RVE
ALS EEN RESERVE
CHINEES'
w S llf
BIOGRAFILM
PATRIA
is de titel van een speelfilm over Arthur
Knaap, een Indische jongen die meevocht in
de Eerste Wereldoorlog. Hij woonde in Parijs
en vocht met honderden andere Nederlan
ders mee met de Fransen tegen de Duitsers.
Nederland was tijdens de Eerste Wereldoor
log neutraal en omdat buitenlanders geen
toegang hadden tot het gewone Franse
leger, trad Arthur toe tot het Vreemdelingen
legioen. Hij voelde zich zo thuis in Frankrijk,
dat hij het als zijn plicht zag om te vechten
voor zijn nieuwe vaderland.
Zonder internet was Patria er nooit gekomen,
zegt regisseur Klaas van Eijkeren (39), één
van de initiatiefnemers van de film. Samen
met zijn goede vriend, Tim Tubée (37), die de
art direction van de film deed, verbaasde hij
zich erover dat ze zo weinig over de Eerste
Wereldoorlog wisten. Op internet vonden ze
een website die geheel aan de Eerste Wereld
oorlog (1914-1918) is gewijd. Daarop vonden
ze drie brieven van Arthur Knaap. De twee
vrienden waren meteen gegrepen door zijn
beschrijvingen van de strijd in de loopgraven.
'De brieven dateren uit 1915 en 1916, maar
ze zijn heel beeldend geschreven. Ik zag er
meteen filmscènes bij', zegt Klaas.
Dat Arthur Knaap goed kon schrijven was
geen toeval. Zijn vader was de in Indië be
ruchte criticus Otto Knaap, die voor verschil
lende Indische kranten werkte. Later schreef
Otto Knaap vanuit Parijs als kunstrecensent
voor De Telegraaf. Hij liet enkele brieven
van zijn zoon lezen aan de dichter Willem
Kloos, een van de oprichters van het literaire
tijdschrift De Nieuwe Gids. Die was onder de
indruk van het moedige optreden van Arthur
en publiceerde ze tijdens de oorlog al in De
Nieuwe Gids onder de titel 'Brieven uit den
loopgraaf'.
Klaas van Eijkeren ging op onderzoek uit en
stuitte op de inmiddels overleden Indische
componist en musicus Otto Ketting, klein
zoon van Otto Knaap. 'Kom maar langs', zei
die toen Klaas hem vier jaar geleden belde.
'Ik heb hier nog wel meer brieven van oom
Tuur.' Toen de filmmaker die allemaal had
gelezen, wist hij dat hij genoeg materiaal
had voor een filmscript. 'Ik heb er heel weinig
bij hoeven verzinnen. Wat je in de film ziet is
allemaal gebaseerd op de beschrijvingen van
Arthur Knaap.'
Ook hoofdrolspeler Timothy Flohr (33), die
de rol van Arthur speelt, werd op internet
gevonden.
Timothy Flohr: 'Klaas vond me via mijn eigen
website. We zijn eerst een kopje koffie gaan
drinken. Ik merkte dat hij al meteen aan het
testen was of ik gelijkenissen met Arthur
vertoonde. Toen hebben we een eerste trailer
gemaakt. Dat was acht jaar geleden.'
Het duurde nog een aantal jaren voor het
echte filmen zou beginnen.
Klaas: 'Naarmate de tijd vorderde was ik wel
bang dat Timothy te oud zou worden voor de
rol. Arthur was een twintiger. Maar hij ging
gelukkig steeds meer op Arthur lijken.'
Timothy: 'Ik ben heel erg blij dat ik in deze
film eindelijk eens een keer echt gecast ben
als een Indo en niet als een reserve Chinees.
Mijn ouders zijn allebei Indisch. Mijn vader
is nog wel in Indonesië verwekt, maar in
Nederland geboren. Mijn moeder kwam op
achtjarige leeftijd naar Nederland. Ik ben
nog nooit in Indonesië geweest. Dat staat op
mijn to-do-lijst.'
Klaas: 'Ik ben niet Indisch, maar ik heb
Spaans bloed. Dat gaat helemaal terug tot de
Tachtigjarige oorlog. Mijn achternaam duidt
er zelfs op: Van Eijkeren. Dat is de Vlaamse
uitspraak voor Ekeren, een dorpje bij Antwer
pen, waar veel mensen eruitzien zoals ik. De
Spanjaarden hadden daar veel kinderen ver
wekt. Die nakomelingen hebben generaties
lang partners onder elkaar gezocht omdat
andere mensen hen met de nek aankeken.'
Voor iedereen in de cast en crew was het zijn
eerste speelfilm. Afgezien van art director
Tim Tubée, die de kunstacademie doorliep,
zijn de anderen allemaal autodidact.
Klaas: 'Ik ben opgeleid als leraar Engels en
daarnaast heb ik een bedrijfje dat bedrijfs
films maakt. Inmiddels geef ik ook audiovi
suele les op de media-afdeling van het ROC
waar ik werk.'
Timothy: 'Ik heb een kantoorjob en daarnaast
speel ik toneel. Al dertien jaar lang sta ik elk
jaar in verschillende theaterproducties. Daar
naast speel ik in bedrijfsfilms en commercials
en doe ik fotoshoots. Ik geef ook breakdance-
lessen aan kinderen en jongeren. Soms word
ik ook als gevechtschoreograaf gevraagd.'
Klaas: 'De cameraman en de andere leden
van de crew werkten al wel bij de televisie,
maar ook die hadden nog nooit een speelfilm
gedraaid. Van de acteurs had alleen Pascal
Vugts ervaring voor de camera omdat hij pre
sentator is bij MTV, maar hij had nog nooit
geacteerd in een film.'
Geld om deze lowbudgetfilm te maken was
er nauwelijks. Dankzij bijdragen van enkele
fondsen en crowdfunding werd een bedrag
van 15 duizend euro bijeengesprokkeld. Daar
moesten ze alles mee betalen. Dat vereiste
een hoop creativiteit. Bij het bestuderen van
oude foto's van loopgraven viel op dat het
stuthout in de loopgraven op pallets leek.
Moesson #5 november 2014.indd 13
31-10-14 11:49
