Het is nogal wat.
Modderpoelen en puin
Een teken van God
Vrede en vrije verkiezingen
Scheidslijn
Een nieuwe start
Zorgenkindje
Door Sjors Bos
Foto's AS Zain
Shutterstock com
In één dag verloor de provincie Atjeh 170 duizend van
zijn inwoners. Dat is net zoveel als alle inwoners van
Nijmegen bij elkaar. Een half miljoen mensen (alle
inwoners van Breda en Utrecht samen) raakten huis
en haard kwijt. In de hoofdstad Banda Atheh, lagen
vissersschepen ineens midden op straat. De vloedgolf
haalde een maximumsnelheid van 800 kilometer per
uur (zo snel als een vliegtuig) en een hoogte van 30
meter. De kracht van de tsunami is te vergelijken met
die van ongeveer 23 duizend Hiroshima-atoombom-
men, en zorgde ervoor dat complete woonwijken en
dorpen van het ene op het andere moment compleet
van de aardbodem waren verdwenen. Vrijwel iedereen
in Atjeh verloor familie, vrienden en bekenden aan het
razende water.
De foto's en luchtfoto's die niet lang na de ramp gepu
bliceerd werden, toonden de verwoestende gevolgen
van de vloedgolf. 'Dorpen, bossen en sawa's verander
den in modderpoelen bezaaid met puin en ontzielde
lichamen. Alleen enkele huizen en moskeeën verraad
den de plaats waar eens een dorp of een stad stond',
schreef ik negen jaar geleden al in een stuk in Moesson
over deze ramp. Toen was het één jaar na dato.
In haar proefschrift After the tsunami: the remaking of
everyday life in Banda Aceh, Indonesia schrijft sociologe
Annemarie Samuels dat de islamitische bevolking
de tsunami zag als een ingreep van God om de vrede
in de provincie te herstellen. Hoe raar het ook klinkt,
volgens haar zien veel inwoners de ramp als een teken
van liefde van God. Feit is in elk geval dat de tsunami
de voorwaarden schiep om na dertig jaar een einde te
maken aan het onafhankelijkheidsconflict tussen de
separatisten en de Indonesische staat.
Op 15 augustus 2005 sloten de GAM en de Indonesi
sche regering in het Finse Helsinki een vredesbestand
dat tot op de dag van vandaag wordt nageleeft. De
Indonesische troepen zouden de provincie verlaten
en de GAM zou worden ontwapend. Driehonderd EU-
waarnemers moesten er op toezien dat de afspraken
uit het vredesakkoord zouden worden nageleefd. Op
15 december 2006 werden er voor het eerst vrije lokale
verkiezingen gehouden, waar zowel lokale partijen
met GAM-banden als nationale partijen aan mochten
meedoen. Irwandi Yusuf, een man wiens aanhang
voornamelijk uit oud-GAM-leden bestond, won de
verkiezingen.
Maar de vloedgolven spoelden niet alleen dorpen, ste
den en bossen weg. De tsunami veranderde voor goed
het karakter van de provincie. Vóór de tsunami had
Atjeh een erg gesloten karakter door de bloederige
strijd tussen de Gerakan Aceh Merdeka (GAM) en de
Indonesische regering. In 2003, een jaar voor de ramp,
werd de provincie onder militair bestuur geplaatst.
Geen kip mocht de provincie in of uit zonder toestem
ming van de regering in Jakarta. Maar de vloedgolf op
26 december 2004 veranderde alles en vormt een keer
punt in de geschiedenis van Atjeh. De eens zo gesloten
provincie, had geen andere keuze dan zijn grenzen
open te stellen voor buitenstaanders. Zonder troepen
en hulpverleners uit het buitenland was het onmoge
lijk om de inwoners van Atjeh te verzorgen, evacueren
en bergen. En van de ene dag op de andere dag was
het conflict tussen de GAM en het Indonesische leger
niet meer zo belangrijk. Beide kanten hebben veel
mensen verloren door de tsunami.
Het klinkt wreed, maar de tsunami gaf Atjeh de kans
om een nieuwe start te maken. Het einde van het
onafhankelijkheidsconflict bracht de provincie de mo
gelijkheid de samenleving opnieuw in te richten. Niet
alleen politiek, maar ook sociaal-economisch en op
religieus gebied. In de jaren na de tsunami kende Atjeh
een economische groei van rond de acht procent. Een
groei die direct gerelateerd was aan de wederopbouw
van de provincie. De tsunami stelde de nieuwe GAM-
gerelateerde regering in staat de sharia stap voor stap
in te voeren. Tijdens de eerste vijf jaar na de tsunami,
groeide de economie van de provincie gestaag door.
Sinds 2009 is er van de nieuwe start weinig meer
over. Toegegeven, het is nog steeds vrede in de eens zo
bloederige provincie. Maar daar is dan ook alles mee
gezegd. Sinds in 2009 de sharia-politie er op moet
toezien dat de islamitische wetten worden nageleefd,
20 Moesson
Moesson #6 december 2014.indd 20
27-11-14 19:50
