Op 18 januari werd op het eiland Nusa
Kembangan het doodvonnis van de 62-jarige
Nederlander Ang Kiem Soei voltrokken. Het nieuws
van de executie hield de gemoederen flink bezig.
De doodstraf is barbaars en een Nederlander
voor het vuurpeloton brengen, zoiets doe je al
helemaal niet. En: deze executie verandert de
betrekkingen met Indonesië fundamenteel. Maar
is dat wel zo?, vraagt Sjors Bos zich af.
'We hebben alles geprobeerd. Koning
Willem-Alexander heeft zelfs nog naar pre
sident Widodo gebeld. Ook hij kon hem niet
op andere gedachten brengen.' Dit waren
de woorden van minister van Buitenlandse
Zaken Koenders nadat bekend werd dat
de Utrechter Ang Kiem Soei op zondag 18
januari door het vuurpeloton op het Midden-
Javaanse eiland Nusa Kembangan was
geëxecuteerd. Zelfs koning Willem-Alexander
heeft gebeld. Willem-Alexander als het vlees
geworden wanhoopsoffensief. De koning op
zijn knieën. Zo graag wilde de Nederlandse
regering dat Ang Kiem Soei gratie werd ver
leend. Zo wanhopig en machteloos moeten
Bert Koenders en de familie van Ang Kiem
Soei zich hebben gevoeld.
It's not you, it's me
De plek waar Ang Kiem Soei zijn einde vond,
staat vol van symboliek. Nusa Kembangan,
een eiland van gruwelijke schoonheid met
drieduizend inwoners. Op het eiland, dat
deels natuurreservaat is, groeit de Wijaya
Kusuma-bloem. De bloem die traditioneel
werd gebruikt voor de kroning van de sultan
van Mataram. Maar ook: een gevangenis
eiland met een eeuwenoude traditie. Al in
1608 gebruikte sultan raden mas Rangsang
het eiland als verbanningsoord voor
criminelen en politieke tegenstanders. De
Nederlanders zetten deze traditie voort door
maar liefst acht gevangenissen op het eiland
te bouwen. In 1950, kort na de soevereini
teitsoverdracht, liet president Soekarno er
Door Sjors Bos Foto sakhorn/shutterstock
de Kembangkuning-gevangenis bouwen;
een streng bewaakte gevangenis waar onder
andere schrijver Pramoedya Ananta Toer en
later de zoon van president Soeharto, Tommy,
vele eenzame nachten doorbrachten.
Liefhebbers van complottheorieën menen
dat het feit dat de executie juist in deze
'Nederlandse' gevangenis plaatsvond een
sneer was naar de oude kolonisator. Onzin
natuurlijk. Maar wanneer er iets in Indonesië
gebeurt en er is een Nederlander bij betrok
ken, dan heeft Nederland wel vaker last van
het Carly Simon-syndroom. 'I'll bet you think
this song is about you, don't you?', zingt ze
in het nummer 'You're so vain'. En Nederland
met zijn lange postkoloniale tenen, denkt
maar al te vaak dat een gebeurtenis met het
gezamenlijke verleden te maken heeft. Maar
wie naar de feiten kijkt, ziet een ander beeld.
Widodo naar voren, rijkdom geboren
Het feit dat Ang Kiem Soei op Nusa Kem
bangan werd geëxecuteerd, heeft niets met
oude (of nieuwe) sentimenten te maken. Alle
voltrekkingen van doodvonnissen vinden
immers op dit eiland plaats. Zo vonden imam
Samudra, Amrozi en Ali Gufron, de daders
van de bomaanslagen op Bali, er in november
2008 hun einde. In 2013 moesten vier Indo
nesische moordenaars voor het vuurpeloton
op Nusa Kembangan verschijnen. En op 18
januari ondergingen vier buitenlanders die
veroordeeld waren voor drugsvergrijpen
hetzelfde lot: Marco Archer Cardoso Moreira
(Brazilië), Daniel Enemuo (Nigeria), Namanna
Denis (Malawi) en Tran Bich Hanh (Vietnam),
werd ondanks verwoedde pogingen van hun
regeringen geen gratie verleend.
Maar waarom was nieuwbakken president
Widodo onvermurwbaar? Waarom was hij
gevoelloos voor de diplomatieke druk van
Nederland? Waarom zwichtte hij niet voor
de scepter van koning Willem-Alexander?
Waarom was hij niet bereid om maar één
centimeter toe te geven aan Nederland? We
waren toch weer goede vrienden sinds Mark
Rutte in 2013 Indonesië bezocht met een
handelsmissie?
Toen hij nog gouverneur van Jakarta was,
kon Nederland prima zaken met hem doen.
Deltaplannetje hier, bouwcontractje daar.
Met voor miljarden aan orders in de koffer
reisde de Nederlandse delegatie weer terug
naar Schiphol. Als die man die de Indonesi
sche politiek van nieuw elan voorzag straks
president van Indonesië zou worden. Nou.
Dan zou de relatie met Indonesië nóg beter
worden dan hij al was. Schuif Widodo naar
voren, rijkdom geboren, moeten veel Neder
landse ondernemers gedacht hebben.
20 Moesson
Moesson #8 februari 2015.indd 20
30-01-15 17:18
