volgens Loudon bijzonder innemend is en
sprekend lijkt op prins Willem van Oranje,
rookt en drinkt als een ketter en schijnt zich
ondanks de drukkende hitte uitstekend te
vermaken. De bezorgde Loudon vraagt zich
wel af of de prins er niet beter aan zou doen
om wat minder koud Engels bier en wat
meer warme thee te drinken, maar houdt
dit wijselijk voor zich. Alexis blijft die nacht
slapen (we mogen aannemen als een blok) in
een van de gastenvertrekken van het paleis.
De volgende dag vertrekt hij samen met de
gouverneur-generaal in alle vroegte alweer
naar Batavia, om daar in de koelte van de
ochtend allerlei 'voorname inrigtingen' te
bezoeken.
Het is waarschijnlijk op deze donderdag
ochtend dat Berthe wordt voorgesteld aan
grootvorst Alexis. Misschien gebeurt dat
in het gebouw van de Koninklijke Natuur
kundige Vereeniging, tenslotte één van de
Bataviase 'voorname inrigtingen'. Berthe was
in 1863 lid geworden van dit wetenschap
pelijke genootschap, vlak na het verschijnen
(in Brussel) van de eerste livraisons van
haar hierboven genoemde lava-boek. Tien
jaar later was deze inmiddels uitverkochte
publicatie nog altijd heel gezocht. Dat blijkt
onder andere uit de Java-Bode van donder
dag 7 maart 1872. Daarin wordt namelijk
uitdrukkelijk vermeld dat een exemplaar
van Berthes 'prachtwerk' aanwezig is op een
vendutie-avond, georganiseerd door het
bekende handelshuis H.M. Van Dorp Co.
Die eerste editie uit 1863^64 werd overigens
met een bedrag van maar liefst 2.000,-
(thans zo'n 20.000,-) ondersteund door
toenmalig gouverneur-generaal baron Sloet
van de Beele. Daarnaast had Berthe in 1869
op verzoek van de Bataviase onderwijscom
missie ook een taalboekje Nederlands-Maleis
gepubliceerd: Aurora of de Morgenstond
der kennis. Mengelingen op zedekundig en
wetenschappelijk gebied, in 550 exemplaren.
Dit was één van de eerste in zijn soort en
werd veel gebruikt op scholen, ondanks het
feit dat Berthe het ongevraagd (en kwalijker,
Russische vrienden incognito Batavia te be
zoeken. Anderhalve eeuw eerder deed Alexis'
verre voorvader tsaar Peter de Grote hetzelf
de, door zich in vermomming onder het volk
te begeven om 'anoniem' de scheepswerven
van Zaandam te kunnen bezoeken. De ruim
twee meter lange tsaar Peter had daarmee in
het 18de-eeuwse Holland waarschijnlijk net
zoveel succes als zijn hoogblonde en even
zeer 'uit de kluiten gewassen' nazaat Alexis
in het 19de-eeuwse Indië.
eindelijk de gouverneur-generaal in eigen
persoon opdoemen met in zijn kielzog de
Raden van Indië en enkele commandanten
van de land- en zeemacht. Na allerlei korte
officiële plichtplegingen in de stad vertrekt
het hele gezelschap al om negen uur weer in
omgekeerde richting, terug naar het paleis in
Buitenzorg. Daar wordt iedereen ontvangen
door Louise, de echtgenote van Loudon, en
verschillende plaatselijke gezagsdragers. 's
Middags om vijf uur wordt een bezoek ge
bracht aan 's Lands Plantentuin (waar Berthe
bijna tien jaar eerder de originele tekeningen
voor de veertig chromolithografieën van
haar Java-boek maakte) en toert men in
een rijtuig ontspannen door de lommerrijke
omgeving.
's Avonds wordt er in het paleis een specta
culair diner gegeven. Grootvorst Alexis, die
Grand 'Duke Alexis
NeW 1871
Moesson #10 april 2015.indd 30 {©4 26-03-15 15:59
Twee kostbare geschenken
Een prins van het volk
De officiële landingsplaats van Batavia is de
Kleine Boom. Daar worden in de 19de eeuw
reizigers vanaf de (buitengaatse) reede met
kleine boten afgezet bij het douanekantoor.
Vanaf de Swetlana ziet grootvorst Alexis in
de verte op de zeer vroege woensdagochtend
30 Moesson
