'Er bestaan vrijwel geen mensen op de wereld
waar geen vluchtelingen in de familie zijn'
'Je verdiepen in
andermans muziek is
de ultieme vorm van
interesse'
waarop wat mij betreft niet alleen het einde
van de Tweede Wereldoorlog in Nederland
wordt gevierd, maar waarop we ook het
nieuwe leven vieren van alle mensen die
oorlog en ellende zijn ontvlucht.'
Kraayenhof voelt zich persoonlijk betrokken
wanneer het om vrijheid gaat. 'Als muzikant
reis ik de hele wereldbol rond. Tijdens deze
reizen kom ik mensen uit alle windstreken
tegen. Vaak mensen die gedwongen huis
en haard hebben moeten verlaten om aan
oorlog en armoede te ontsnappen. Behalve
hun verhalen nemen mensen ook hun mu
ziek mee. Omdat die muziek deel van ze is.
Maar ook om in een land dat hun thuis nog
niet is, het moreel hoog te houden. Om de
navelstreng met het moederland niet door
te hoeven knippen. Vaak mixt de muziek uit
het moederland op den duur met die van het
nieuwe vaderland. Daar ontstaan nieuwe
genres uit. De tango, milongo, jazz, de wals,
klezmer en krontjong zijn allen op die manier
ontstaan. Dat inspireert me.'
Krontjong
Zijn eerste kennismaking met krontjong-
muziek deed Kraayenhof vorig jaar tijdens
zijn bezoek aan Indonesië. Daar was hij enige
tijd te gast bij Komunitas Salihara. Een kun
stenaarsgemeenschap in Zuid-Jakarta waar
van wijlen Pramoedya Ananta Toer een van
de oprichters was. Tijdens Soeharto's Orde
Baru was de plek een toevluchtsoord voor
kunstenaars. 'Die energie, die spirit, leeft er
nog steeds. Zo zou elke kunstenaarsgemeen
schap moeten zijn: een veilige haven voor
het vrije woord.' Daar speelde hij voor het
eerst tijdens zijn leven mee met een kron
tjong-orkest. 'Dat was best spannend', erkent
Kraayenhof. 'Ik had nooit eerder krontjong
gespeeld.' Wanneer het woord krontjong
valt lichten de ogen van de Indische Thirza
Lourens, de manager en levenspartner van
Carel op. 'We hebben toen een heel bekend
krontjong-nummer gespeeld. Hoe heet dat
ook alweer? Ik kan er niet op komen.'
'Bengawan Solo, zo heette dat nummer', vult
Thirza hem aan. 'Wat je toen speelde was
heel mooi. Hoewel bandoneon en kron
tjong niet de meest voor de hand liggende
combinatie lijkt, paste het verrassend goed
bij elkaar.'
'Ja ik zou me er eigenlijk nog meer in willen
verdiepen', gaat Kraayenhof verder.
Muziek is een liefdesrelatie
Muziekgenres mengen is iets wat Kraayen
hof graag doet. 'Muziek gaat niet om
presteren, maar is iets wat je met hart en
ziel doet. Voor mij is je verdiepen in ander
mans muziek daarom ook de ultieme vorm
van interesse in de ander. Je moet diep in de
cultuur duiken om de vide, de spirit, van de
muziek te begrijpen. Het is wat dat betreft
net als een liefdesrelatie. Een stel dat elkaar
goed aanvoelt en echt van elkaar houdt,
snapt wat er tussen de regels door wordt
verteld, begrijpt ook de betekenis van de
toon waarop de woorden worden uitgespro
ken. Wat dat betreft geldt het adagium c'est
le ton qui fait la musique. Muziek vertelt de
nuances van het leven. Conserveert de ver
halen van mensen die gedwongen door de
omstandigheden familie en vrienden hebben
achtergelaten. Dat raakt me. Dat maakt dat
ik het elke dag opnieuw weer een eer vindt
om muziek te maken.'
Vluchteling in de familie
Dat de werkelijkheid complexer is dan deze
op het oog lijkt, maakte Carel en Thirza
onlangs zelf mee. Thirza ontdekte dat haar
vader niet haar echte vader was. Een schok.
'Het bleek dat de biologische vader van
Thirza tijdens de onafhankelijkheidsoorlog
een Indonesische vrijheidsstrijder was en
een Nederlandse soldaat had vermoord. Hij
moest op de vlucht en liet Thirza en haar
moeder alleen achter. Zij trouwde later met
meneer Lourens en het gezin vluchtte naar
Nederland. Dat was even schrikken, maar
tegelijkertijd gaf het rust. Het laat ook zien:
er bestaan vrijwel geen mensen op de wereld
waar geen vluchtelingen in de familie zijn.
Daarom vind ik ook dat je altijd interesse
moet hebben in het verhaal van vluchtelin
gen. Dat zijn mensen die een dapper besluit
hebben genomen en in een nieuw land vaak
weer op nul moeten beginnen. Met een
gebrek aan kansen en een overvloed aan
vooroordelen van de mensen in het gast
land. Maar wanneer je muziek maakt met
mensen, dan verdwijnen die beperkingen.
Muziek heeft een helende werking en brengt
mensen samen.'
Liberación van het Carel Kraayenhof
Ensemble is nu verkrijgbaar op cd, iTunes
en Spotify. Op 5 mei, Bevrijdingsdag,
treedt het Craayenhof Ensemble op in het
Muziekgebouw aan 't IJ in Amsterdam.
Meer speeldata vind je op
www.carelkraayenhof.nl
mei 2015 13
Moesson #11 mei 2015.indd 13
23-04-15 09:19
