Veel mensen dachten dat hij een Surinamer was,
HORMAT
maar Boy Edgar was een echte Indische
jongen. Hoe kan het ook anders met zo'n
voornaam? Als jazzmuzikant, maar vooral als
leider van zijn eigen bigband speelde hij een
invloedrijke rol in de Nederlandse jazzwe-
reld. Niet voor niets draagt de belangrijkste
jazzprijs in Nederland - de Boy Edgar prijs
- zijn naam. Ter ere van zijn 100ste geboorte
dag schreven Marie Klomp en Marie-Claire
Meltzer zijn biografie. Daarin wordt hij geaf
ficheerd als de man die de Nederlandse jazz
op de kaart zette. Als bandleider bood hij een
podium aan een hele generatie Nederlandse
jazzmuzikanten. Gezichtsbepalende musici
als Piet Noordijk, Theo Loevendie, Willem
Breuker en Hans Dulfer, die allen toonaan
gevend zouden worden in de Nederlandse
jazz, speelden allemaal in zijn bigband.
Kiezen kon hij niet
Boy Edgar (Amsterdam 1915-1980) leerde
zichzelf piano en trompet spelen. Ado Brood
boom, een van de beste trompettisten van
Nederland, die zijn halve leven bij Boy Edgar
zou spelen, was nog een jonge muzikant
toen hij Boy voor het eerst zag optreden.
Ado verwonderde zich erover hoe Boy met
zo weinig noten zo'n muzikaliteit kon laten
horen. Boy zou later van zichzelf zeggen:
'Ik was voor de oorlog een van de beste
trompettisten van Europa, maar ik kon geen
trompet spelen.'
Boy was branie. Tijdens de Tweede Wereld
oorlog bracht hij joodse kinderen en volwas
senen van Amsterdam naar een veilig onder
duikadres in Limburg, waar hij als huisarts
werkte. Daarvoor was hij opgeleid. Na zijn
medicijnenstudie promoveerde hij cum laude
op een neurochemisch onderwerp, een dan
nog omstreden stroming in de neurologie.
De neurochemie bestudeert biochemische
processen in de hersenen. Een groot deel
van zijn carrière zou hij op het Nederlandse
Herseninstituut werken.
Voor beide carrières had hij talent. Kiezen
kon hij niet, dus leidde hij een merkwaardig
en uitputtend leven. Overdag werkte hij op
het wetenschappelijk instituut als onderzoe
ker, terwijl hij 's nachts in kroegen en jazz
clubs speelde. Boy Edgar. Het dubbelleven van
een alleskunner luidt de titel van het boek.
Een deels goedgekozen titel. Deels, want de
slechte afloop ervan ligt er niet in besloten.
Naar binnen bluffen
Het leven van Boy Edgar leest als het bestaan
van een chaotisch en rusteloos persoon.
Omdat hij zo ongelooflijk veel deed en ook
zeer getalenteerd was, deed hij de dingen
vaak maar half. Eigenlijk musiceerde hij zoals
hij ook zijn leven leidde. Anderen zagen dat
als nonchalant of gemakzuchtig. Soms kon
dat finaal mislopen. Zo stapte Nina Simone
in het Concertgebouw boos van het podium
af, omdat ze vond dat de begeleiding niet
goed genoeg was. Ook een optreden in Car
negie Hall in New York ter ere van de 75ste
verjaardag van Duke Ellington liep uit op
een teleurstelling. Boy had zich naar binnen
gebluft door de promotor te beloven dat hij
drie vliegtuigen met fans uit Nederland zou
meenemen. Een reisbureau in Nederland
zou de kaarten voor het concert verkopen,
maar er waren geen boekingen. Aan zijn
bandleden had Boy verteld dat ze persoonlijk
door Ellington waren uitgenodigd om mee
te komen spelen, wat niet waar bleek te zijn.
Het optreden in Carnegie Hall, waar Ellington
zelf vanwege ziekte ontbrak, liep uit op
een fiasco. Jane, de dochter van Boy Edgar,
schreef in haar dagboek dat het een genante
vertoning was en dat ze medelijden met haar
vader kreeg.
Van tijdelijke aard
In de biografie komt dochter Jane, zijn doch
ter uit zijn tweede huwelijk, veel aan het
woord. Over het liefdesleven van haar ouders
is Jane opvallend openhartig. Haar vader en
haar moeder Ida hadden een turbulent hu
welijk, vertelt Jane. Ze konden enorm verliefd
op elkaar zijn, maar er waren ook perioden
dat ze langs elkaar leefden. Tijdens hun hu
welijk hadden ze allebei weleens een vriend
of een vriendin. Volgens Jane had dat niet zo
veel om het lijf, omdat die relaties altijd van
tijdelijke aard waren. Alleen toen Boy een
serieuze relatie kreeg met cabaretière Gerrie
van der Klei had haar moeder daar moeite
mee, al vierden ze Kerst wel met elkaar.
Haar ouders zouden twee keer trouwen
en twee keer scheiden. Maar volgens Jane
was haar vaders grote liefde zijn eerste
vrouw, de joodse Mimosa Frenk, die werd
getroffen door multiple sclerose. Toen zijn
eerste vrouw ziek werd, zette Boy de jazz
op een laag pitje en stortte hij zich op de
wetenschap en de verpleging van zijn vrouw.
Maar Mimosa overleed en Boy had haar niet
kunnen redden. Kort voor haar overlijden had
hij haar nog in een tot ambulance omge
bouwde Eend door Frankrijk gereden. In de
biografie vertelt Jane hoe haar vader aan het
begin van de zomer naar Frankrijk wilde om
te kijken hoe daar de mimosa bloeide.
Na de dood van Mimosa stortte Boy zich
weer op de jazz en haalde hij hele nachten
door. Het zou tot problemen op zijn werk
leiden en hem uiteindelijk zijn baan kosten.
Toch slaagde hij er telkens in om als arts
zijn brood te verdienen. Hij vestigde zich als
eerste huisarts in de Bijlmermeer. Later was
bij geestelijk raadsman in de eerste abortus
kliniek van Nederland.
Het leven in de jazz ging gepaard met veel
alcohol. De laatste jaren van zijn leven had
hij een drankprobleem. Zijn turbulente
levenswijze zorgde bovendien voor de nodige
geldproblemen. Hij slaagde er altijd wel in
om werk te vinden, maar het geld dat hij ver
diende gaf hij weer even snel uit. Volgens zijn
jazzvrienden die in zijn bigband speelden,
betaalde hij optredens en tournees vaak uit
eigen zak. De laatste jaren van zijn leven zat
hij financieel aan de grond.
Opgroeien als een prinsje
En dat terwijl hij uit een welgestelde familie
kwam. Zijn opa was een Armeniër die naar
Soerabaja was geëmigreerd. De familie had
42 Moesson
Moesson #1 juli 2015.indd 42
24-06-15 12:28