Het
vrouwen
kamp
In mijn vorige column heb ik al aandacht
geschonken aan het surrealistisch werk van
de Indische schilder Jan Schlechter Duval
(1922-2009). Deze maand behandel ik in
verband met de herdenking van de bevrijding
van Nederlands-Indië van de Japanners, op
15 augustus 1945, weer een werk van hem.
Een schilderij dat hij Het Vrouwenkamp of
De Rode Vogel noemde. Hij schilderde het in
1959. Jan Schlechter heeft zelf als krijgsge
vangene in diverse kampen gezeten, dus hij
kan erover mee praten. Wellicht hoorde hij
de verhalen over een vrouwenkamp van een
vriendin.
Een van vele vrouwenkampen was Tjideng in
Batavia. In een vrouwenkamp werden vrou
wen en kleine kinderen geïnterneerd door
de Japanners. Aan het begin van de oorlog in
1942, zaten er in Tjideng 2.000 personen, aan
het einde 10.500. Het was zo overbevolkt dat
de slaapplaatsen niet breder waren dan 30
centimeter. In het begin was er burgerleiding,
waardoor het kampleven nog draaglijk was.
Dat veranderde toen in 1944 de beruchte ka
pitein Kenichi Sonei de leiding overnam. Alle
persoonlijke bezittingen moesten ingeleverd
worden en er was twee maal per dag appel.
Er mocht ook niet meer gekookt worden.
Er heerste veel honger en ziekten konden,
bij gebrek aan medicijnen, niet worden be
streden waardoor er veel doden te betreuren
waren. Onder Sonei's leiding zijn er heel wat
gruweldaden begaan. Na de oorlog werd hij
UIT DE KUNST
dan ook ter dood veroordeeld en door een
Nederlands vuurpeloton in de Glodok-ge-
vangenis geëxecuteerd. Gratieverzoeken aan
de gouverneur-generaal Van Mook mochten
niet baten. Van Mooks echtgenote was een
van de geïnterneerden in Tjideng.
Jan Schlechter heeft in zijn surrealistische
stijl een eigen interpretatie gemaakt van
een vrouwenkamp. We zien in het midden
van het schilderij een half geopende lijkkist
met een persoon erin. Links daarvan staat
een grote angstaanjagende vogel. Maar het
meest in het oog springend is een vliegende
vrouw, die er tegelijkertijd ook als een grote
vogel uit ziet. Op de achtergrond staan wat
huisjes, dat stellen de barakken voor. Wat de
schilder met dit schilderij precies wil vertel
len? We kunnen het hem niet meer vragen.
In het oog springend zijn de felle expressio
nistische kleuren die mij zeer aanspreken.
FOTO: MICHIEL ELSEVIER STOKMANS
Frans Leidelmeijer
bespreekt iedere maand kunst die is
ontstaan uit Europese en Indische
kruisbestuiving.
augustus 2015 27
Moesson #2 augustus 2015.indd 27
23-07-15 13:15
