Bijl uit kamp Kesilir
STILLE GETUIGEN
Houten steel en ijzeren kling met ingebrand de volgende tekst:
'KESILIR' en 'G.J.J.' Afmetingen: 36,5 x 13 cm. De bijl behoorde toe aan
Gerrit Jan Janssen (1895-1984), die hem gebruikt heeft in dit kamp.
Het interneringskamp Kesilir lag in de zuidoosthoek van Java en be
sloeg ongeveer 2.500 hectare moerassig kustgebied waar de malaria
welig tierde en nauwelijks drinkwater aanwezig was. Slechts in één
opzicht was de locatie goed gekozen: ontsnappingspogingen waren
zo goed als onmogelijk omdat het terrein begrensd was door zee, oer
bos en twee kali's. De Japanse luitenant-generaal Imamura wilde hier
Europese burgers die hun inkomsten verloren hadden, bijeenbrengen
in een gebied waar zij door landbouw in hun eigen levensonder
houd konden voorzien. De situatie in Kesilir verschilde veel van die in
andere interneringskampen. Men woonde zeer verspreid, wat voor de
geïnterneerden het voordeel had van een rustig buitenleven, waarbij
velen in maanden geen Japanner zagen. De bevolking - 3.161 mannen
en jongens - was gehuisvest in de voormalige I.E.V.-kolonistenwonin-
gen. Iedere wooneenheid moest op een stuk grond van enige tien
tallen hectares een moestuin aanleggen. Het zaaigoed werd door de
Japanners verschaft. De voeding is te Kesilir geen probleem geweest.
Het rantsoen, geleverd door de Japanners en de opbrengst der tuinen,
werd aangevuld door pakketten met levensmiddelen van familiele
den. Eenmaal per maand - tenminste tot februari 1943 - mochten
familieleden op bezoek komen.
Al was het leven heel dragelijk, toch bloeide ook hier het verzet. In
Kesilir was een sabotage-groep opgericht, die een eventuele lan
ding der geallieerden op Java's oostkust wilde steunen. Na verraad
werden achtendertig personen gearresteerd en gefusilleerd in de
djatibossen bij Bondowoso. J.G. Wackwitz - vertegenwoordiger van
de Handelsvereeniging Amsterdam te Surabaya - moest de leiding
van het kamp op zich nemen. Bij zijn aantreden had hij de Japanners
een aantal eisen gesteld die ook ingewilligd zouden worden. Zo wilde
hij zelf inkopen doen voor het kamp, daartoe een eigen kantoor in
Soerabaja openen en een vrachtauto aanschaffen voor het vervoer
van de ingekochte goederen. Ook wist hij een miljoen kinine-pillen te
verkrijgen. Onder de bekwame leiding van Wackwitz werden een aan
tal diensten opgezet, zoals de administratie, de dienst leveringen, de
medische dienst, de landbouwdienst en de technische dienst. In juni
1943 besloten de Japanners Kesilir op te heffen. Dit hing samen met
de verslechtering van de oorlogstoestand en met de Japanse wens tot
concentratie van alle gevangenen op West- en Midden-Java.
Marthe Gaspar-Raven
Alvast intekenen? De Catalogus Museum Bronbeek telt 440 pagina's, kost 24,95 en verschijnt op vrijdag 11 september.
Wilt u de catalogus alvast bestellen? Stuur dan een mailtje met uw gegevens naar redactie@moesson.com of bel tijdens kantooruren
naar 033 - 4611 611. Een kaartje kan natuurlijk ook: Moesson, Postbus 2074, 3800 CB Amersfoort.
augustus 2015 33
Moesson #2 augustus 2015.indd 33
23-07-15
