INDONESIË
De nieuwe generaties hebben met stenen
centra als Rawa Bening, dat alleen al meer
dan 300 handelaren kent, uitgebreidere keu
zemogelijkheden. 'Ik denk dat onze ouders
en grootouders, na lang wikken en wegen,
een steen aanschaften omdat ze er een band
mee voelden. De steen werd gezien als geluk-
brenger of beschermer. Er ontstond een ver
trouwensrelatie tussen de koper en verkoper
die elkaar voor langere tijd leerden kennen.
Dat geldt ook voor een deel van de nieuwe
generaties, maar velen zien een steen ook
gewoon als modeaccessoire. Het moet leuk
bij een set kleding passen. Ik denk wel dat de
tegenwoordige klant meer over de oorsprong
en bewerking van een steen weet. Er is nu
veel meer informatie beschikbaar. Zo weet
iedereen dat de stad Martapura en omgeving
in Zuid-Kalimantan dé plek is als het om
stenen gaat', vertelt Andi.
Martapura staat bekend als het centrum van
de diamantindustrie en de productie van
edelstenen. Het bruisende stadje kent hon
derden ambachtslieden die vaak van vader
op zoon hun kennis opdeden. Een edelsteen
dient eerst gekloofd of gezaagd te worden
om de onzuiverheden te verwijderen. Het
zagen gebeurt veelal met een schijf waarvan
de rand bedekt is met een laagje diamant
poeder om door een harde steensoort te
komen. De volgende stap in het proces is het
snijden van de steen in de grondvorm: rond,
ovaal, langwerpig of vierkant. De ovaalvormi
ge steen is in Indonesië het meest populair.
Het slijpen en polijsten zijn de laatste, maar
niet minder intensieve, handelingen. Het po
lijsten is de finishing touch en moet de steen
zijn glans geven.
Trimzagen, slijp- en polijstwielen zijn tegen
woordig niet alleen maar voorbehouden
aan professionele stenenbewerkers. Andi:
'Je hebt vriendengroepen die gezamenlijk
apparatuur aanschaffen. Er zijn draaischijven
in de handel voor een redelijke prijs. Dat zo'n
club in hun hobby wil investeren, zegt iets
over de populariteit. Als ze aantrekkelijke
stenen maken en daar mooie klauwringen bij
vinden waarin de stenen worden gevat, dan
hebben ze de kosten van de apparatuur er
zo uit. Stenen zijn big business. Je kunt ze al
krijgen voor 15 duizend rupiah (iets meer dan
een euro) tot zo'n 15 miljoen rupiah (duizend
euro). Of het veelvoudige. Er is voor ieder wat
wils.'
Op 10 kilometer van Martapura ligt het
mijnstadje Cempeka. Voor het overgrote deel
worden de stenen er nog op traditionele
manier gedolven. De mijnwerkers graven
tunnels in de aarde die meters diep liggen.
De stenen, omringd door moddersmurrie,
worden met manden naar boven gehaald en
aan de rivier gezeefd. In 1965 werd er in dit
gebied een diamant van 167 karaat gevonden
die de naam Trisakti kreeg. Stenen krijgen in
Indonesië al gauw dichterlijke namen toege
kend: akikyaman is een agaatsoort en fosil
kayu membatu bestaat uit versteend hout.
Een van de primadonna's in Rawa Bening is
de agaat die in de volksmond bekend staat
als akik.
'De agaat is makkelijk te vinden in vele delen
in Indonesië. Er bestaan vele kleuren en vari-
eteiten. Ze ontstaan in vulkanische gebieden
en daar zijn er nogal wat van in Indonesië.
De overheid probeert inmiddels paal en perk
te stellen aan het delven, want soms werden
er vrachtwagens vol uit een streek meege
nomen. Dat is natuurlijk niet de bedoeling',
glimlacht Andi.
Op de eerste verdieping van Rawa Bening
schijnt een klein laboratorium gevestigd te
zijn waar je stenen op echtheid kan laten
controleren. 'Behalve van glas en restafval,
worden er ook nepstenen op een syntheti
sche manier gefabriceerd. Voor een leek zijn
ze niet van echt te onderscheiden. Iedereen
probeert een graantje mee te pikken', laat
Andi weten.
Aan de nek van Andi hangen twee pasge-
kochte zilverkleurige kettingen met twee
grootformaat stenen. Er staat zweet op zijn
voorhoofd vanwege de drukte en de slechte
ventilatie in de hallen. Ondanks de mensen
massa is er geen sprake van een kakofonie
aan geluiden. De bezoekers lijken bijna te
fluisteren als ze langs de stalletjes schuifelen.
Er is nog iets opmerkelijks.
Andi: 'In Rawa Bening kom je nauwelijks
vrouwen tegen. Stenen zijn hier echt een
mannending. Mijn geliefde is er blij mee. Ze
heeft liever dat ik een steen koop dan dat ik
mijn geld verspil aan beltegoed.'
www.rawa-bening.com
november 2015 25
Moesson #5 november 2015.indd 25 4©+ 28-10-15 14:42
