Hans Dagelet:
'Op een dag
kwam Mingus
thuis en zei dat
INTERVIEW
hij was gevraagd voor De stille kracht.'
Mingus Dagelet: 'Ik wist dat ik was aangeno
men, maar nog niet voor welke rol. Toen zei
Hans: Waarschijnlijk Addy.'
Hans: 'Vast Addy zei ik.'
Weer wat later kwam Mingus thuis met een
heugelijke mededeling.
Mingus: 'Ik zei: Raad eens welke rol ik ga
spelen? En toen zei hij: Ik wist het!'
Hans Dagelet was Addy de Luce toen hij in de
jaren 70 voor heel televisiekijkend Nederland
- beurtelings met Willem Nijholt - de klam
boe deelde met Pleuni Touw. Hij overtuigde
zo als Indische minnaar van residentsvrouw
Leonie van Oudijck dat menigeen binnen
Indische kring ervan overtuigd was dat hij
ook in werkelijkheid een Indo was.
Nu, 41 jaar later, met zijn zoon Mingus in
dezelfde rol bij Toneelgroep Amsterdam, zegt
hij. 'Nee, ik ben het niet. Maar misschien dat
mensen dat denken door Esther.'
Esther is violiste Esther Apituley, moeder van
hun kinderen Charlie Chan (29), Mingus (23)
en Monk (18).
Hans: 'Dat ik in De stille kracht een Indische
jongen speelde was voor mij totaal wezens
vreemd. Ik ben in Deventer geboren. Maar de
opnamen met al die Indische mensen op de
set waren een groot feest. Later ben ik met
Esther naar Indonesië geweest en daar merk
te ik dat ik iets met de tropen heb. Ik voelde
me er snel thuis, maar bij mijn weten is mijn
familie niet in Indië geweest.'
Al ver voor de onafhankelijkheid van Indone
sië voorspelde Couperus de onafwendbare
ondergang van Nederlands-Indië. De stille
kracht vertelt het verhaal van resident Otto
van Oudijck en zijn gezin. Die beschouwt het
besturen van de kolonie als zijn missie en is
ervan overtuigd dat hij het goede doet, maar
tegelijkertijd blijft hij blind voor de plaatselij
ke cultuur en tradities.
Van Oudijck is daarin niet de enige. De kolo
niale gemeenschap die Couperus beschrijft
is een in zichzelf gekeerde Hollandse enclave
in de tropen die amper oog heeft voor het
lot van de Indonesiër en vooral bang is om
te verindischen. Ook laat hij de moeilijk te
plaatsen positie van de Indo's in de koloni
ale samenleving zien en de tegenstrijdige
manier waarop de blanke bovenlaag hen
bejegent. Resident Van Oudijck haat de fa
milie De Luce, omdat hij die te Indisch vindt,
maar hij heeft uit een eerder huwelijk zelf
kinderen met Indisch bloed. Dat zijn dochter
Doddy verliefd is op Addy vindt hij onver
draaglijk. Om het allemaal nog bedenkelijker
te maken, geeft Couperus de resident, die
door zijn omgeving als rechtschapen wordt
beschouwd, een niet-erkende zoon in de
kampong met de naam Si-Oudijck mee.
Intussen wordt Van Oudijck bedrogen door
zijn vrouw. Zo schetst Couperus een beeld
van een broeierige gemeenschap met een
dubbele moraal, waarin residentsvrouw Leo
nie van Oudijck er onbekommerd meerdere
minnaars op nahoudt, onder wie haar stief
zoon Theo en Addy de Luce. Haar ontrouw is
publiek geheim. Iedereen spreekt er schande
van, terwijl de resident zijn ogen sluit.
De stille kracht staat niet alleen voor het
mystieke, de goena-goena, die door Van
Oudijck wordt weggezet als dom bijgeloof,
wat zal leiden tot zijn ondergang, maar ook
voor de seksuele driften waardoor Leonie,
Theo en Addy zich laten leiden. Dat Couperus
daarover in zijn tijd schreef was gedurfd. Zijn
beschrijving hoe Leonie van Oudijck haar
zijden kimono van zich afwierp en met ge
spreide armen naakt voor Addy stond, werd
destijds als pornografisch beschouwd.
Wie is Addy de Luce eigenlijk?
Hans: 'Een beetje een narcistische jongen.
Een vrouwenversierder, die zich net zo graag
door hen laat versieren.'
Couperus schrijft over hem: Intellectueel is hij
niets. Een grote leegte, dom, mooi en zinnelijk.
Mingus: 'Wat is dom?'
Leonie van Oudijck noemt hem een jong, wild
dier.
Mingus: 'Voor mij is een dier een goede
benadering. Ik zie Addy als een leeuw. Die
beschouwt andere dieren als prooi. Dat doet
Addy ook, hij ziet een vrouw en denkt: die
wil ik en dan gaat hij erachter aan. Puur op
zijn instinct. Dieren kennen geen monoga
mie. Hij is geen bedachtzaam type. Geen
gecompliceerd karakter. Hij geniet van het
moment, van de natuur om hem heen, van
wat hij heeft, van wat hij kan krijgen. En
daar doet hij niet eens zijn best voor. Hij is
onverschillig. Dat maakt hem aantrekkelijk
voor vrouwen.'
Addy oefent op vrouwen een onweerstaan
bare aantrekkingskracht uit. Dat vraagt om
een bepaalde uitstraling. Moesson-abonnee
Willem Nijholt die Theo speelde, noemde jou
de broeierige Hans Dagelet.
Hans: 'Haha. O ja, dat is waar, hij was bang
voor mij. Ik gebruikte in die tijd veel drugs
en daardoor keek ik nogal broeierig uit mijn
ogen. Ik kwam hem een keer zwaar onder in
vloed tegen op het strand. Toen is hij zich rot
geschrokken. En vanaf die tijd was hij bang
voor me, heeft hij me later verteld.'
In de uitvoering van Toneelgroep Amsterdam
overtuigt Mingus op zijn beurt als Addy
wanneer hij met blote bast en slechts gehuld
in slaapbroek een paringsdans opvoert.
Krachtig en gracieus. Met zijn afgetrainde
en soepele lijf belichaamt hij de jeugd die
Leonie bij haar minnaars zoekt.
Naast Mingus Dagelet spelen o.a. Gijs Schol
ten van Aschat als Van Oudijck, Halina Reijn
als Leonie en Dewi Reijs als baboe Oerip mee.
Hans Dagelet beleefde de voorstelling als
déja vu, zegt hij. 'Ik was samen met Robbie
Funcke, die Si-Oudijck speelde in de televisie
serie. Die is altijd een vriend van mij geble
ven. Hij was muzikant en in de jaren daarna
hebben we samen in veel bandjes gespeeld.
Later is hij advocaat geworden.'
Ook Si-Oudijck blijkt op de hoogte van de
14 Moesson
Moesson #6 december 2015.indd 14
24-11-15 18:51
