<s>
De Ster voor Trouw en Verdienste
Van ereteken
naar nachtmerrie
innen van belastingen en orde handhaven.
Ook moesten hij en zijn onderdanen zich
desgevraagd inzetten voor landbouw-, scho
ling-, of wegenprojecten. Vergeleken met
de periode waarin hevig gevochten werd,
verbeterde de positie van deze oeléëbalangs
in de jaren twintig sterk.
In de hiërarchie in Atjeh en Onderhorighe
den stond de gouverneur aan het hoofd
met daaronder de assistent-residenten. Zij
werden bijgestaan door gezaghebbers en
controleurs van het binnenlands bestuur die
direct contact hielden met de Atjehse zelfbe-
stuurders. De meeste zelfbestuurders waren
oeléëbalangs: de hoofden van moekims die
onder Nederlands gezag hun oude feodale
beleid konden blijven voeren. Dit beleid werd
erfelijk doorgegeven van vader op zoon. Vele
Door John Klein Nagelvoort
Foto's Privecollectie John Klein Nagelvoort
De Ster voor Trouw en Verdienste was
een gewilde onderscheiding in
Nederlands-Indië, maar een smet
voor de drager in de Republiek
Indonesië. De onderscheiding
was ingesteld bij besluit van
de gouverneur-generaal op 29
augustus 1893 met als ingangs
datum 1 januari 1894. Het was een
ereteken voor 'aanzienlijke en verdien
stelijke Inlanders en Oostersche vreemde
lingen'. De drager zag deze onderscheiding
als beloning voor bewezen diensten voor
het koloniale gezag of voor zijn vorstenland,
in Atjeh moekim genaamd. Maar na het
wegvallen van het koloniaal gezag, werd de
onderscheiding met bijbehorende privileges
voor veel dragers een nachtmerrie.
De eerste Atjehse hoofden onderwierpen
zich in 1876 aan het Nederlands gezag door
middel van het tekenen van de Lange Verkla
ring met daarin 18 artikelen. In 1914 was de
Atjeh-oorlog grotendeels voorbij. De Atjehse
hoofden die zich niet hadden onderworpen,
waren dood of verbannen. Diegene die zich
had onderworpen, bood het gouvernement
mogelijkheden zijn positie te behouden. De
belangrijkste taken van het hoofd waren het
kleine zilveren ^Ster
uitgereikt rond 1900.
van deze oeléëbalangs waren drager van
de grote of kleine gouden Ster voor
Trouw en Verdienste. Hun onderda
nen moesten vaak genoegen ne
men met een zilveren of bronzen
exemplaar.
De uitreiking van de onderscheiding
was een plechtig gebeuren. In Atjeh
werden de meeste uitreikingen uitge
voerd door controleurs van het binnenlands
bestuur. Dan ging het vaak om de bronzen
of zilver Ster voor Trouw en Verdienste. Het
uitreiken van de grote en kleine gouden Ster
voor Trouw en Verdienste was weggelegd
voor de assistent-residenten, om de waarde
van de hoge onderscheiding te benadrukken.
Naast de plechtige benoemingen werden de
namen van de onderscheiden personen ge
publiceerd in de kranten op Sumatra en Java.
De foto heeft als titel: 'Ter herinnering aan de
plechtige uitreiking van de zilveren Ster voor
Trouw en Verdienste aan den inlandse schrij
ver 1e klasse te Tjalang, Si Kimin Maharadja.
Besluit van den GG van Nederlands Indië, 21
augustus 1920, no. 1 Tjalang 9 december 1920'
De uitreiking werd gedaan door F.W.
Stammeshaus, gezaghebber binnenlands be-
24 Moesson
Moesson #8 februari 2016.indd 24
26-01-16 13:12
