Boeken
van Birney
0
MAKE WAR NOT LOVE
een week haar armen weer gebruiken kon,
keerde ook de Wielewiel terug.
In zijn vrije tijd gebruikte de Arend de gang
als werkplaats en hing hij er onze fietsen aan
haken en katrollen. Dan maakte de Wielewiel
plaats voor een spook dat nog griezeliger
was dan de Wielewiel. Het was de Tultuh.
Alleen mijn tweelingbroer en ik wisten van
de Tultuh af, we lieten ons broertje Arti on
wetend, anders zou hij nog meer in zijn bed
gaan pissen. De Tultuh was onzichtbaar en
kon in één keer de hele gang vullen, zodat je
bevroor van angst. Hij hoefde zich niet voort
te bewegen, zoals de Wielewiel. Je wist niet
wanneer hij kwam, hij kon heel lang wegblij
ven en er opeens weer zijn. Zó was de Tultuh.
Op een zaterdagavond stond mijn tweeling
broer verlamd in de gang, gegrepen door
de Tultuh. De Arend kwam zijn slaapkamer
uit en vroeg brommend wat er aan de hand
was. Mijn tweelingbroer kwam niet verder
dan wat gestamel, de aanwezigheid van
de Tultuh viel niet uit te leggen, alleen wij
kenden hem. De Arend ergerde zich aan het
gestamel en werd wantrouwend omdat
hij geen antwoord kreeg. Hij greep naar
iets dat in de gang rondslingerde van die
zaterdagmiddag van olie, vet, wasbenzine en
poetsmiddelen. Het was een dikke staalka
bel. Hij sloeg ermee naar mijn tweelingbroer,
die zich kermend omdraaide en ineenkromp
van de pijn. De Arend zag ik weet niet wie
voor zich, een of andere vijand uit die oorlog
in Indonesië, of een kopie van zijn eigen rug,
die werd afgerost met rotanstok of zweep,
afhankelijk van wie hem strafte, een Japanse
soldaat of een van zijn ouders.
Zijn vader had op Java de rotanstok ge
hanteerd, zijn moeder de zweep. Zijn vader
had nooit geteld, die sloeg zolang het hem
behaagde. Zijn moeder was anders geweest.
Ze sprak een vonnis uit en hield zich daaraan.
Tien zweepslagen. Klaar. Je weet wanneer
het ophoudt. De Arend zelf sloeg totdat hij
nauwelijks meer kon ademhalen. Ik zag het
pyjamajasje van mijn tweelingbroer open
scheuren en striemen op zijn rug verschijnen.
Het was op dat ogenblik dat mijn dappere
tweelingbroer zich omdraaide en een intense
blik vol haat in de richting van de beul wierp.
Hij durfde plotseling haat voor de Arend
op te vatten, én die te tonen. Daarom was
het een besluit, irrationeel, maar toch, hij
durfde iets wat God ons verboden had via
de dominee in de kerk en de lerares Bijbelse
geschiedenis op school. Ik had hem nooit zó
zien kijken, naar wie dan ook, en zou dat ook
nooit meer zien daarna. Het was een blik
van een intense en onherroepelijke haat, die
misschien wel zou duren tot over het graf
van de man heen, hij die ons op de wereld
had geschopt om aan een wettig Nederlands
paspoort te komen.
De Arend haalde nog een-, twee-, driemaal
met de staalkabel uit en hield toen op, bijna
verbaasd, nu mijn tweelingbroer geen krimp
meer gaf en hem alleen maar vol verachting
bleef aankijken.
Mama had het over 'spoken in zijn kop'. Dat
soms een geest bezit van hem nam, zodat hij
niet meer wist wie hij was en ook niet meer
zag wie wij waren. Dat hij dan niet als vader
sloeg, maar als marinier in de oorlog. En dat
niet wij werden geslagen, maar anderen:
Indonesische vrijheidsstrijders die weigerden
te praten wanneer ze werden verhoord door
de Hollanders, terwijl hij als meertalige Indo
tolkte en de verhoren op de schrijfmachine
vastlegde. Althans, zo had hij het aan haar en
aan ons verteld. Dat hij alleen maar had ge
tolkt en getikt op die schrijfmachine, terwijl
de Hollanders de Indonesiërs afrosten.
xrQ-n
'Spoken in de gang' is
een fragment uit de
nieuwe roman van
Alfred Birney De tolk van
Java die begin maart bij
De Geus verschijnt.
Tamara's lunapark (1987)
Bewegingen van heimwee (1989)
Vogels rond een vrouw (1991)
De onschuld van een vis (1995)
Sonatine voor 6 vrouwen (1996)
Oost-Indische inkt. 400 jaar Indië in de
Nederlandse letteren (1998)
Fantasia (1999)
Het verloren lied (2000)
Yournael van Cyberney (2001)
Rivier de Lossie (2009)
Rivier de IJssel (2010)
Rivier de Brantas (2011)
De Dubieuzen (2012)
In 2012 werd Moessons Marjolein
van Asdonck genomineerd voor
De Tegel met het interview 'Birney
Struggle Blues'.
februari 2016 31
Moesson #8 fehriiari 9R1R inrlrl 31
13-13
