Andi in zijn museum met foto van zi
jonger in vorstelijke kleding 2006
aangedrongen. Jaren later waren de rollen
juist omgedraaid en schreef hij dat ik naar
Indonesië moest komen, maar ik vond dat
ik dat Ton niet aan kon doen. Toen Ton was
overleden heb ik het nog wel overwogen. Het
is er niet van gekomen, maar in gedachten is
Andi altijd bij me gebleven.'
Zo, nu weet je alles, zegt Leo tegen Heleen.
Het verhaal heeft hem regelmatig geëmotio
neerd. Ten afscheid krijgt hij van haar de dvd
met de gespreksopnamen, zodat hij Andi nog
een keer kan bekijken.
Hoe het met Andi verder is gegaan, had
Heleen al eerder uitgezocht. Na zijn tijd
in Makassar was hij met zijn gezin naar
Watampone teruggekeerd en bestuurder
van Awampone geworden, een onderafde
ling van Boni. Nu blijkt dat dat direct na het
vertrek van Leo is geweest. In 1931 was het
vorstendom door het gouvernement weer in
ere hersteld. Die situatie duurde tot 1957. In
dat jaar werden door president Soekarno alle
zelfbesturen opgeheven. Andi, de officiële
troonopvolger, verloor niet alleen zijn baan,
maar kon ook geen vorst meer worden.
Eenmaal hoofd van de familie, merkte hij
dat hij voor de plaatselijke bevolking een
belangrijke ceremoniële functie kon blijven
vervullen. Van oudsher hoorden bij de vorst
regalia, kostbare gouden voorwerpen die de
macht van de vorst uitdrukken. Ook deze zijn
in 1931 teruggegeven. Zij worden in een kluis
van de plaatselijke gouverneur bewaard.
Daar worden ze nog steeds één maal per jaar
uitgehaald om ritueel gereinigd te worden.
Andi vervulde daarbij een centrale rol. Bij
deze en andere rituelen waren van oudsher
dansers betrokken, zogeheten bissu, priesters
die mannelijk én vrouwelijk zijn. Andi was
degene die de traditionele rol van de bissu in
ere heeft hersteld. In 1993 schreef hij Leo dat
hij met zijn dansgroep voor optredens naar
Parijs wilde komen. Eenmaal daar zou hij Leo
bellen. Ook dit plan ging niet door.
Door een bijzondere samenloop van om
standigheden zijn de twee geliefden na al
die jaren uiteindelijk toch samengekomen.
Buurvrouw Willy vond Heleen en Heleen gaf
Leo de video van Andi waarop hij de naam
van zijn goede vriend uitspreekt. In de laatste
maanden van zijn leven heeft Leo vrijwel
dagelijks de dvd bekeken, tot en met de avond
voor zijn overlijden.
Met dank aan Willy van der Steen en
Irene van der Zouw.
42 Moesson
Moesson #8 februari 2016.indd 42
26-01-16 13:13
