'De filmbezoekers wisten niet dat er ver weg in
Nederland mensen waren die Japanners haten'
Zeven jaar heeft de Japanse regisseur Yuki Sunada aan
haar documentaire gewerkt. Vanaf 2008. Toen ze in Enge
land een documentaire maakte over Britse POW's, hoorde
ze voor het eerst over Japans-Indische nakomelingen.
Inmiddels heeft ze in Indonesië én in Japan prijzen gekre
gen voor haar documentaire Children's Tears, searching for
Japanese fathers maar in Nederland krijgt ze hem maar
niet vertoond.
Moedige mensen
'Het duurde een jaar voordat ik de footage weer terug kon
zien. Het was te emotioneel voor me. Mijn lichaam kon het
niet verteren', zegt Yuki: 'My body couldn't digest the testi
monies.' Van de acht moedige mensen die ze interviewde,
verschenen er uiteindelijk drie in haar documentaire: Mary
Dehne, Ron Meijer samen met zijn moeder, en het grote
succesverhaal is dat van Nippy Noya, de bekende percussi
onist die in Moesson van augustus 2006 zijn verhaal vertel
de. Hij vond zijn Japanse familie Nagata terug en werd er
liefdevol in opgenomen. Maar hij is de uitzondering.
De drie kinderen - inmiddels bijna zeventigers - uit Child
ren's Tears zijn allemaal uit liefdesrelaties tussen Japanse
soldaten en buitenkampers geboren, toch worstelen ze
nog steeds met hun afkomst. Het spreekwoordelijke 'kind
van de vijand' krijgt tijdens zijn of haar leven met veel
verdriet te maken: de uitstoting door jeugdvriendjes, de al
dan niet subtiele afwijzing van hun opvoedvader of juist de
grote pijn als blijkt dat ze geen biologisch kind zijn van hun
liefdevolle opvoedvader. Dan zijn er nog de versluierende
verhalen van de moeders en de afwijsbrieven van halfzus
sen en halfbroers vanuit Japan. 'Ik zal nooit de waarheid
weten', verzucht één van de geportretteerden.
Eén foutje
Yuki Sunada werd op het bestaan van Japans-Indische kin
deren gewezen door meneer Kaoru Uchiyama. Uchiyama,
een 90-jarige veteraan die tijdens de oorlog op Java was
gestationeerd bij een radio-eenheid, is de man in Japan
van de vereniging Japans-Indische Nakomelingen (JIN)
en de stichting Sakura. Op zoek naar de vaders probeert
hij door te dringen in de Japanse bureaucratie, want de
eerste problemen beginnen al bij de juiste schrijfwijze
van de naam. Eén foutje en de aanvraag wordt afgewe
zen, kom daar maar eens om na 70 jaar. Japans-Indische
nakomelingen zijn geen prioriteit bij de Japanse overheid,
22 MOESSON
de ouders waren immers niet getrouwd en de nakomelingen
zijn slechts half Japans. Ter vergelijking: in de jaren tachtig
is er wel een project geweest om oorlogskinderen in China
met hun Japanse vaders te herenigen. Maar dit ging om
een regio in het noorden van China waar Japanse migran
ten woonden en dus betrof het kinderen van twee Japanse
ouders.
Jullie schuld
Childrens Tears is gemaakt vanuit een emotioneel perspec
tief, niet politiek of historisch. 'Ik wilde niet oordelen. Alle
documentaires die ik zag waren hetzelfde opgebouwd; ze
eindigen met de atoombom als de ultieme bestraffing voor
de brute Japanners', zegt Yuki. 'Ik wilde niet die clichés
gebruiken, niet van de invaders en niet van de colonizers.
Maar een documentaire maken die zowel Hollanders als
Japanners zou aanspreken.'
In Kobe, Fukuoka, Hiroshima, Tokyo en Osaka is de docu
mentaire te zien geweest. Drie van de vijf grote Japanse
kranten besteedden er aandacht aan. Niet opiniërend of his
torisch, maar vanuit de 'ontbrekende vaders-focus'. Grootste
shock voor de Japanse filmbezoekers waren de indrukwek
kende beelden van de maandelijkse demonstratie van de
stichting Japanse Ereschulden bij de Japanse ambassade
in Den Haag. Yuki: 'De filmbezoekers wisten niet dat er ver
weg in Nederland mensen waren die Japanners haten. Ze
waren verbijsterd, want ze wisten helemaal niet dat Japan
in oorlog is geweest met Nederland. Geschiedenislessen
eindigen hier altijd vóór de oorlog. Toen Japanse veteranen
terugkeerden, mochten ze niks zeggen over wat ze hadden
meegemaakt. Ze moesten hun mond houden. Hen werd
gezegd: het is jullie schuld dat Japan nu zo arm is. Omdat
jullie verloren. Veel van hen waren bovendien getrouwd en
konden niks vertellen over hun kind op Java.'
Medelijden
Yuki Sunada stopte haar hart en ziel in de documentaire.
'Ik werkte er zeven jaar aan. Op momenten was het te
emotioneel voor me en moest ik het laten rusten. Ik voelde
me schuldig en had zo'n medelijden. Ik gaf mezelf de schuld.
Deze mensen waren zo open en liefdevol, ze waren altijd
bereid om me te helpen en heel dankbaar voor wat ik deed.
Hoe meer mensen de documentaire zien, hoe groter de kans
is dat deze kinderen hun vaders terugvinden. Ik ben het hen
verschuldigd dat ik alles doe om hun vaders te vinden.'
Zien? Kom Children's Tears bekijken op 6 september om
19.30 uur in het Chassé Cinema, Claudius
Prinsenlaan 8 in Breda. Reserveren: 076 - 530 31 31
of via www.chasse.nl.
Moesson #2 augustus.indd 22
20-07-16 17:18
